Triển vọng ngành gỗ năm 2024: Vẫn còn tiềm ẩn nhiều khó khăn

>>>Dự báo tươi sáng cho ngành gỗ của MDF VRG

Theo Công ty Chứng khoán ABS, trong tháng 11/2023, xuất khẩu gỗ đạt 12,1 tỷ USD, giảm 5% so với tháng 10 nhưng tăng 3% so với tháng 11/2022. Tính chung 11 tháng năm 2023, xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ đạt 12,1 tỷ USD, giảm 17,5% so với cùng kỳ năm 2022. Với kết quả này, ngành gỗ mới thực hiện được gần 70% mục tiêu xuất khẩu gỗ năm 2023 đạt 17,5 tỷ USD.

ABS cho biết, theo nhận định của Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương), xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ đã có sự cải thiện tích cực trở lại trong những tháng gần đây nhờ hoạt động xúc tiến thương mại được đẩy mạnh, kinh tế toàn cầu tăng trưởng tích cực hơn, hàng tồn kho tại các thị trường chính có xu hướng giảm.

Tuy nhiên, đà phục hồi vẫn còn chậm và xu hướng này dự kiến vẫn tiếp tục trong thời gian tới, bởi các nền kinh tế lớn trên thế giới vẫn còn đối mặt với nhiều khó khăn, trong khi nhu cầu tiêu dùng, đặc biệt là đối với nhóm hàng hóa không thiết yếu như gỗ và sản phẩm gỗ vẫn chưa thấy sự phục hồi rõ nét.

Cũng theo ABS, ngày 14/11 vừa qua, Bộ Công Thương đã ban hành Thông tư số 21 quy định về việc tạm ngừng kinh doanh tạm nhập, tái xuất gỗ tròn, gỗ xẻ từ rừng tự nhiên từ Lào và Campuchia thuộc nhóm HS 44.03 và 44.07. Thông tư có hiệu lực thi hành kể từ ngày 1/1/2024 đến 31/12/2027.

Trước đó, ngày 15/11/2018, Bộ Công Thương đã ban hành Thông tư số 44 quy định về việc tạm ngừng kinh doanh tạm nhập, tái xuất gỗ tròn, gỗ xẻ từ rừng tự nhiên từ Lào và Campuchia. Thông tư 44 sẽ hết hiệu lực vào ngày 31/12/2023. Sau 4 năm thực hiện, Bộ Công Thương tiếp tục gia hạn quyết định này nhằm hạn chế tình trạng khai thác, vận chuyển, buôn bán gỗ bất hợp pháp qua biên giới.

Ngoài ra, thông tư góp phần nâng cao hiệu quả quản lý rừng, lâm sản, phù hợp với các quy định quốc tế như hiệp định đối tác tự nguyện giữa Việt Nam và các nước EU về thực thi lâm luật, quản trị rừng và thương mại lâm sản (VPA/PLET), công ước về buôn bán quốc tế các loài thực vật, động vật hoang dã nguy cấp (Cites).

Theo số liệu thống kê từ Ủy ban Thương mại Quốc tế Hoa Kỳ (USITC), tháng 9/2023 nhập khẩu đồ nội thất bằng gỗ của Mỹ đạt 1,56 tỷ USD, giảm 20,4% so với tháng 9/2022. Tính chung 9 tháng năm 2023, nhập khẩu đồ nội thất bằng gỗ của Mỹ đạt 14,6 tỷ USD, giảm 26% so với cùng kỳ năm 2022.

Xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ của Việt Nam tới Mỹ cũng đã giảm mạnh vào đầu năm 2023, do nhu cầu thị trường yếu bởi lãi suất tăng cao, yếu tố chu kỳ và lượng dự trữ hàng tồn kho lớn tại Mỹ. Tuy nhiên, những tháng gần đây, hàng tồn kho đã giảm mạnh và đây là tín hiệu rõ ràng nhất cho thấy tiêu dùng ở các thị trường có xu hướng hồi phục.

Các nhà mua hàng ở Mỹ vẫn xác định Việt Nam là nguồn cung quan trọng, trong bối cảnh Mỹ muốn đa dạng chuỗi cung và giảm phụ thuộc vào nguồn cung ứng từ Trung Quốc. Việt Nam cũng có cơ hội để trao đổi với Mỹ về khả năng áp dụng cơ chế ưu đãi thuế quan phổ cập (GSP) đối với hàng hóa xuất khẩu sang Mỹ, trong đó, có mặt hàng gỗ và sản phẩm gỗ.

Tại tọa đàm “Phát triển bền vững và những thách thức đặt ra cho ngành gỗ” mới đây, ông Đỗ Xuân Lập - Chủ tịch Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam (Viforest) cho rằng, năm 2023 là một năm thách thức của ngành gỗ Việt Nam. Nguyên nhân kim ngạch gỗ năm 2023 sụt giảm do nhu cầu tiêu dùng tại các thị trường xuất khẩu chính như Mỹ và châu Âu (EU) giảm mạnh dẫn đến các đơn hàng sụt giảm, nhiều doanh nghiệp phải thu hẹp quy mô sản xuất; một số doanh nghiệp thậm chí phải đóng cửa.

Ông Đỗ Xuân Lập nhận định, năm 2024 vẫn tiềm ẩn một số khó khăn đối với ngành gỗ. Ông cho rằng, năm 2024 ngành gỗ vẫn nằm trong thế có nhiều bất ổn, do đó, về tổng thể, dự báo, ngành gỗ có tăng trưởng chậm nhưng không nhiều, khoảng 10 – 12% so với những quý cuối năm 2023.

Bên cạnh các khó khăn về đầu ra thị trường, Chủ tịch Viforest Đỗ Xuân Lập cho rằng, ngành gỗ cũng đang đối mặt với một số vấn đề thời sự ảnh hưởng trực tiếp đến tính bền vững của ngành.

Thứ nhất, các thị trường xuất khẩu lớn ngày càng có các quy định chặt chẽ hơn về tính hợp pháp và bền vững của sản phẩm.

Thứ hai, yêu cầu ở trong nước và tại các thị trường xuất khẩu về mức phát thải carbon thấp trong các hoạt động của toàn chuỗi cung ứng nhằm đạt mục tiêu net zero ngày càng tăng; sản phẩm có hàm lượng carbon cao sẽ trở nên đắt đỏ và sẽ mất tính cạnh tranh trên thị trường.

Thứ ba, mỗi năm Việt Nam nhập khẩu khoảng 1,5 - 2 triệu m3 gỗ tròn và gỗ xẻ có nguồn gốc từ các quốc gia nhiệt đới, là gỗ rủi ro về pháp lý, chiếm 30 - 40% tổng lượng gỗ nguyên liệu nhập khẩu của cả ngành.

“Điều này không chỉ tác động tiêu cực tới hình hành của toàn ngành gỗ Việt mà còn làm mất đi cơ hội trong việc sử dụng gỗ nhập khẩu rủi ro thấp và đặc biệt là nguồn gỗ rừng trồng trong nước có nguồn gốc từ hàng triệu nông hộ”, Chủ tịch Viforest Đỗ Xuân Lập đánh giá.