Quảng Ninh: Cảnh báo ô nhiễm môi trường vùng nuôi Hàu ở Vân Đồn

MINH HUỆ• 17/11/2021 01:50

Vân Đồn có diện tích nuôi trồng thủy sản (NTTS) tương đối lớn. Đặc biệt là nghề nhuyễn thể phát triển mạnh. Tuy nhiên, thời gian qua nghề này đang phải đối mặt với các thách thức không hề nhỏ.

>>>Quảng Ninh: Thủy sản tại Vân Đồn “điêu đứng” vì dịch

>>>VASEP đề nghị đưa ngành chế biến thủy sản ra khỏi danh mục có nguy cơ gây ô nhiễm môi trường

Điều kiện tự nhiên

Hàu là một trong các đối tượng nuôi nhuyễn thể chủ lực phù hợp với điều kiện tự nhiên tại các địa phương ven biển của tỉnh Quảng Ninh đặc biệt là tại huyện Vân Đồn. Với diện tích khoảng 4.000ha, Vân Đồn được xem là vùng nuôi hàu lớn nhất tỉnh Quảng Ninh. Không chỉ được tiêu thụ nội địa, hàu còn là sản phẩm thường xuyên được xuất khẩu sang thị trường Đài Loan với số lượng lớn. Riêng trong 9 tháng năm 2021, tổng sản lượng ruột hàu Thái Bình Dương tươi ướp đá xuất vào thị trường Đài Loan đạt trên 1.020 tấn (tương đương gần 10.200 tấn hàu Thái Bình Dương thương phẩm). Nhiều năm qua, hàu là sản phẩm chủ lực, mang lại nguồn thu nhập chính cho nhiều ngư dân trên địa bàn huyện.

Việc nuôi hàu với mật độ quá dày đã làm ảnh hưởng đến môi trường

Một trong những thách thức cần được nói đến đó là suy thoái và ô nhiễm môi trường nước các vùng nuôi hàu tập trung tại huyện Vân Đồn nói riêng và trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh nói chung. Do vậy hàng năm, Chi cục Thủy sản thực hiện nhiệm vụ công tác đều có hoạt động quan trắc môi trường tại các vùng nuôi hàu tập trung.

Có thể bạn quan tâm

“Liều vắc xin” nào cho thủy sản Quảng Ninh?
07:45, 16/04/2020
“Vắc xin” cho thủy sản Quảng Ninh
07:00, 06/06/2020

Trong 3 tháng liên tiếp gần đây (tháng 8,9,10/2021), kết quả quan trắc môi trường các vùng nuôi hàu tập trung trên địa bàn huyện Vân Đồn (do Trung Trung tâm Quan trắc môi trường và Bệnh thủy sản Miền Bắc thực hiện) đều ghi nhận nhiều thông số vượt ngưỡng cho phép. Đáng lưu ý là các mẫu hàu có ghi nhận bị nhiễm các loài thuộc nhóm vi khuẩn Vibrio, dễ làm cho người tiêu dùng ăn sống bị tiêu chảy hoặc ngộ độc thực phẩm. Hàu được nuôi với mật độ quá dày đã khiến cho các thông số quan trắc môi trường bị vượt ngưỡng.

Hàu là một trong những sản phẩm thủy sản nổi tiếng nhiều chất dinh dưỡng, tốt cho sức khỏe và là một trong những thương hiệu phát triển mũi nhọn của huyện Vân Đồn trong những năm gần đây. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, nhiều người dân đã tự ý khoanh nuôi tại các vùng chưa được quy hoạch hoặc tận dụng tối đa diện tích để nuôi thủy sản trên mặt nuôi hàu, cộng với mật độ nuôi quá dày đã khiến cho chất lượng sản phẩm hàu của Vân Đồn đang có xu hướng giảm, kích thước nhỏ và giá thành thấp. Đồng thời kéo theo những thách thức không hề nhỏ mà nghề nuôi hàu đang phải đối mặt.

Với diện tích khoảng 4.000ha, Vân Đồn được xem là vùng nuôi hàu lớn nhất tỉnh Quảng Ninh

Một trong những thách thức lớn cần được nói đến đó là suy thoái và ô nhiễm môi trường nước các vùng nuôi hầu tập trung trên địa bàn huyện, chủ yếu ở xã Đông Xá, thị trấn Cái Rồng, xã Hạ Long…

Cảnh báo nguy cơ…

Vừa qua, Chi cục Thủy sản (đơn vị trực thuộc Sở Nông nghiệp và PTNT) đã phối hớp với Trung tâm Quan trắc môi trường và Bệnh thủy sản Miền Bắc đã tổ chức thu, phân tích mẫu môi trường tại các vùng nuôi hàu tập trung tại Vân Đồn. Theo kết quả quan trắc môi trường tháng 8/2021, nồng độ N-NH4 trong nước ở các vùng nuôi nói trên cao hơn từ 1,13 – 1,38 lần so với ngưỡng giới hạn cho phép; mật độ coliform vượt ngưỡng lần lượt là 3,3 lần và 6,7 lần. Còn tại các mẫu hàu ghi nhận cho thấy bị nhiễm vi khuẩn V. alginolyticus, V. mimicus và V. cholerae với tần suất bắt gặp 1/3 mẫu kiểm tra.

kết quả quan trắc môi trường các vùng nuôi hàu tập trung trên địa bàn huyện Vân Đồn (do Trung Trung tâm Quan trắc môi trường và Bệnh thủy sản Miền Bắc thực hiện) đều ghi nhận nhiều thông số vượt ngưỡng cho phép

Kết quả quan trắc môi trường các vùng nuôi hàu tập trung trên địa bàn huyện Vân Đồn trong 3 tháng gần đây đều ghi nhận nhiều thông số vượt ngưỡng cho phép

Còn trong 2 tháng 9,10/2021, các mẫu nước cũng vẫn cho thấy nồng độ N-NH4, mật độ coliforms và Vibrio lần lượt cao hơn từ 1,29 – 1,42 lần, 2,3 – 53 lần và 1,2 – 1,5 lần so với ngưỡng giới hạn cho phép. Việc nhiễm vi khuẩn Vibrio mediterranei, Vibrio vulnificus và V. fluvialis cũng được bắt gặp với tần suất 1/3 mẫu kiểm tra. Thực hiện phân tích các thông số môi trường gồm: nhiệt độ, pH, độ mặn, độ kiềm, N-NH4, N-NO2, H2S, Coliforms, Vibrio, và mật độ tảo độc.

Với kết quả quan trắc môi trường định kỳ tháng 10 phục vụ vùng nuôi hàu tập trung tại Vân Đồn, mẫu nước thì nồng độ N-NH4, mật độ colifrom và Vibrio tổng số trong nước ở vùng nuôi hàu tại huyện Vân Đồn lần lượt cao hơn từ 1,93 – 3,11 lần, 3,7 – 10 lần và 1,1 – 1,4 lần so với ngưỡng giới hạn cho phép (GHCP) theo QCVN 08-MT:2015/BTNMT, QCVN 10-MT:2015/BTNMT và 28 TCN 101:1997-Phụ lục 8. Các thông số quan trắc còn lại có giá trị nằm trong ngưỡng (GHCP), phù hợp cho nuôi trồng thuỷ sản.

Dựa trên kết quả quan trắc môi trường vùng nuôi Hàu tập trung, Chi cục Thủy sản có khuyến cáo các hộ nuôi tiếp tục thực hiện các biện pháp để giảm nồng độ N-NH4 và hạn chế ảnh hưởng của Vibrio sp, coliform tổng số. Nghiêm túc duy trì mật độ nuôi phù hợp, không thả nuôi hàu với mật độ cao dẫn đến thiếu nguồn thức ăn cho hàu phát triển, làm hàu yếu, tăng nguy cơ nhiễm bệnh vi khuẩn.

Thường xuyên vệ sinh khu vực bè nuôi, rổ, dây hàu, loại bỏ rong rêu, các vật bám tạo độ thông thoáng cho bãi nuôi nhằm làm giàu nguồn thức ăn, tăng chất lượng môi trường nước khu vực nuôi. Nếu phát hiệu hàu chết phải thu gom, xử lý ngay, tránh gây ô nhiễm môi trường, giảm sự phát triển của vi khuẩn và tránh để lây lan sang các cá thể sống. Tăng cường theo dõi và quản lý môi trường nước bãi nuôi để có các biện pháp xử lý kịp thời khi xuất hiện các yếu tố bất lợi làm yếu hàu nuôi. Thu hoạch hàu nuôi đã đạt kích cỡ thương phẩm.

Trong những năm gần đây, nhiều người dân đã tự ý khoanh nuôi tại các vùng chưa được quy hoạch

Tuy nhiên, việc triển khai các giải pháp khắc phục theo khuyến cáo của cơ quan chức năng gần như không được người dân thực hiện. Nếu tình trạng này vẫn tiếp tục kéo dài, trong tương lai không xa, câu chuyện đáng tiếc đối với người nuôi hàu sẽ có thể lặp lại kịch bản giống như đã xảy ra trên tu hài năm 2012 và nuôi ngao năm 2018. Theo đó, việc nuôi với mật độ quá dày đã khiến tu hài chết hàng loạt, gây tổn thất nặng nề cho gần 700 hộ nuôi ở Vân Đồn với thiệt hại lên tới 200 tỷ đồng. Còn tại Hải Hà, năm 2018 có 400ha diện tích nuôi ngao đã bị thiệt hại (chiếm 10,85% tổng diện tích nuôi)... dẫn đến nhiều hộ dân lao đao.

Chưa kể việc nuôi không tuân thủ theo đúng kỹ thuật, làm phát sinh dịch bệnh trên hàu sẽ khiến cho việc tiêu thụ hàu vào thị trường Đài Loan và mở rộng sang các thị trường khác gặp khó và có thể bị dừng việc xuất khẩu. Hiện phía Đài Loan đang kiểm soát Norovirus 100% lô hàng ruột hàu nhập khẩu từ Việt Nam. Đây là loại virus rất dễ lây nhiễm, gây ra tình trạng đột nhiên nôn mửa và tiêu chảy cho người sử dụng.

Để đảm bảo ruột hàu xuất khẩu bảo đảm ATTP theo yêu cầu của Đài Loan thì quá trình giám sát Norovirus phải được thực hiện từ khâu thu hoạch đến sơ chế đóng gói. Cụ thể, lô ruột hàu sống chỉ được cấp chứng thư xuất khẩu Đài Loan khi bảo đảm như sau: Mẫu hàu vỏ nguyên con tại vùng nuôi âm tính với Norovirus, thì được thu hoạch đưa vào bóc lấy ruột, sau đó lô hàng ruột hàu sống tiếp tục phải được lấy mẫu và cho kết quả âm tính với chỉ tiêu Norovirus. Để không bị nhiễm Norovirus thì các thông số môi trường nước, mẫu hàu phải nằm trong ngưỡng giới hạn cho phép.

Thiết nghĩ, UBND huyện Vân Đồn cần phải tăng cường phổ biến kiến thức, kỹ thuật trong nuôi trồng thuỷ sản cho người dân và đi kèm với những giải pháp quyết liệt hơn để tránh xảy ra tình trạnh “mất bò mới lo làm chuồng” như những năm về trước. Bởi xét cho cùng, khi người dân bị thiệt hại thì phát triển KT-XH của địa phương cũng sẽ bị ảnh hưởng không nhỏ./.