Gửi bình luận
Những án phạt đầu tiên hé lộ vết rạn trong quảng cáo thực phẩm, nơi niềm tin y tế bị "vay mượn" bất chấp luật pháp, đe dọa môi trường kinh doanh lành mạnh.
LTS: Không chỉ dừng ở những khẩu hiệu hoa mỹ hay hình ảnh hấp dẫn, quảng cáo thực phẩm ngày nay đang chứng kiến một xu hướng ngấm ngầm nhưng nguy hiểm hơn: mượn danh cơ sở y tế, viện nghiên cứu để khoác lên sản phẩm một lớp áo uy tín. Khi những cái tên gắn liền với chuyên môn khoa học bỗng dưng xuất hiện trong các chiến dịch truyền thông, câu hỏi đặt ra không chỉ là sự thật nằm ở đâu, mà còn là giới hạn nào cho phép doanh nghiệp được "vay mượn" niềm tin của cộng đồng.
Đằng sau những hình ảnh sáng bóng, liệu có phải là một màn kịch niềm tin đã được dàn dựng? Bóc tách những vụ việc đã bị xử lý, loạt bài "Vết rạn trong quảng cáo thực phẩm" không chỉ phản ánh những bất cập về đạo đức kinh doanh mà còn gióng lên hồi chuông cảnh báo về sự méo mó môi trường cạnh tranh. Khi những chiêu trò mượn danh y tế chưa được ngăn chặn triệt để, hệ quả không chỉ là niềm tin tiêu dùng bị xói mòn mà còn là những rạn nứt âm thầm trong môi trường đầu tư kinh doanh – nền tảng của sự phát triển bền vững.
Khi thị trường thực phẩm chức năng và dinh dưỡng bùng nổ, các chiêu thức quảng cáo dựa trên uy tín y tế cũng rầm rộ nở rộ. Không ít doanh nghiệp bất chấp quy định pháp luật, tận dụng hình ảnh cơ sở y tế, chuyên gia y tế để tạo dựng lòng tin nơi người tiêu dùng.
Một trong những trường hợp điển hình là Công ty TNHH Dược phẩm T.B. Doanh nghiệp này bị Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế) xử phạt do quảng cáo sản phẩm thực phẩm bảo vệ sức khỏe gắn với lời chứng thực của bác sĩ. Cụ thể, quảng cáo đã trích dẫn phát ngôn của một bác sĩ y khoa nhằm khẳng định tác dụng hỗ trợ điều trị bệnh, trong khi pháp luật nghiêm cấm việc sử dụng hình ảnh, tên tuổi cơ sở y tế, nhân viên y tế trong quảng cáo thực phẩm, nhằm ngăn ngừa sự hiểu lầm về tác dụng y khoa của sản phẩm.
Hay như một doanh nghiệp lớn trong ngành sữa cũng từng bị cơ quan chức năng yêu cầu điều chỉnh nội dung quảng cáo, khi cho nhân vật trong quảng cáo mặc trang phục bác sĩ trắng muốt, đeo ống nghe, giới thiệu sản phẩm dinh dưỡng. Hình ảnh này dễ khiến người tiêu dùng ngộ nhận sản phẩm được cơ sở y tế chứng nhận hoặc khuyến nghị, trong khi bản chất chỉ là sản phẩm thương mại, không có xác nhận khoa học chính thức.
Năm 2023, một công ty kinh doanh thực phẩm bảo vệ sức khỏe khác bị xử phạt do quảng cáo sản phẩm trên mạng xã hội, khẳng định khả năng "hỗ trợ điều trị bệnh nan y", đồng thời sử dụng hình ảnh bác sĩ nổi tiếng nhằm tăng độ tin cậy. Đây là hành vi vi phạm nghiêm trọng quy định quảng cáo thực phẩm, làm mờ ranh giới giữa thực phẩm chức năng và thuốc chữa bệnh.
Những án phạt ấy, dù về mặt tài chính chưa lớn, nhưng lại có giá trị cảnh báo cao. Chúng cho thấy xu hướng mượn danh cơ sở y tế trong quảng cáo thực phẩm không chỉ là sự ngộ nhận vô tình, mà đã tiệm cận với hành vi gian dối thương mại, gây tác động tiêu cực tới cả người tiêu dùng lẫn môi trường kinh doanh.
Nhưng câu chuyện không dừng lại ở việc mượn danh cá nhân. Một hiện tượng tinh vi hơn đang âm thầm lan rộng: mượn danh cơ sở nghiên cứu.
Một hiện tượng đáng chú ý là việc một số sản phẩm, đặc biệt trong ngành hàng sữa dinh dưỡng, quảng bá với cụm từ "được thử nghiệm lâm sàng bởi Viện Dinh dưỡng". Sữa lúa mạch Milo là ví dụ điển hình. Trên bao bì và trong các chiến dịch quảng cáo, cụm từ "thử nghiệm lâm sàng bởi Viện Dinh dưỡng" được sử dụng nhằm củng cố lòng tin của người tiêu dùng.
Tuy nhiên, theo phân tích của luật sư Nguyễn Đức Biên – Giám đốc Công ty Luật Đại La, hành vi này tiềm ẩn nhiều rủi ro pháp lý: "Điều 27 Nghị định 15/2018/NĐ-CP quy định nghiêm cấm việc sử dụng tên cơ sở y tế trong quảng cáo thực phẩm dưới bất kỳ hình thức nào. Dù sản phẩm có trải qua nghiên cứu thật sự, việc gắn tên viện nghiên cứu vào quảng cáo vẫn là hành vi vi phạm, bởi nó gây ra ấn tượng rằng sản phẩm đã được cơ sở y tế công nhận hay cấp phép."
Đặc biệt, luật sư Biên nhấn mạnh, nếu cụm từ "thử nghiệm lâm sàng" được sử dụng mà không đi kèm thông tin cụ thể về quy trình, cỡ mẫu, kết quả nghiên cứu, thì sẽ càng dễ dẫn tới hiểu nhầm cho người tiêu dùng. "Đây là hành vi vừa vi phạm Luật Quảng cáo, vừa vi phạm Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng khi gây nhầm lẫn về nguồn gốc, tính chất, chất lượng sản phẩm", ông Biên phân tích.
Về nội dung này, luật sư Lê Thị Nhung – Giám đốc Công ty Luật L&A Legal Experts cũng cho rằng: "Về bản chất, quảng cáo thực phẩm bằng hình ảnh hoặc danh tiếng của cơ sở y tế đã phá vỡ nguyên tắc trung lập và khách quan mà luật pháp bảo vệ. Nó tạo ra một sân chơi không công bằng, nơi doanh nghiệp “chân chính” tuân thủ pháp luật bị lép vế trước những chiêu trò mượn danh khoa học để bán hàng".
Những phân tích này cho thấy: đằng sau những câu slogan hấp dẫn và những chứng thực mập mờ, thực chất là một cuộc đua giành lấy niềm tin người tiêu dùng bằng mọi giá, kể cả khi phải phớt lờ ranh giới pháp luật.
Những án phạt đầu tiên mới chỉ là bề nổi. Câu hỏi lớn hơn vẫn còn đó: vì sao thực trạng "mượn danh y tế" trong quảng cáo thực phẩm vẫn âm thầm tồn tại, bất chấp quy định đã rõ?
Đằng sau mỗi vụ việc không chỉ có hành vi vi phạm đơn lẻ, mà còn là hệ quả âm thầm phá vỡ nguyên tắc cạnh tranh lành mạnh, nền tảng cốt lõi của một môi trường đầu tư bền vững. Khi doanh nghiệp chạy đua bằng chiêu trò thay vì chất lượng thực sự, khi sự ngộ nhận được vun đắp bằng quảng cáo mập mờ, thì chính những doanh nghiệp làm ăn nghiêm túc mới là bên chịu thiệt thòi nặng nề nhất.
Nếu không sớm chấn chỉnh, những "vết rạn" hôm nay sẽ nhanh chóng lan rộng, không chỉ xói mòn niềm tin người tiêu dùng mà còn làm suy yếu toàn bộ môi trường kinh doanh thực phẩm, một ngành vốn trực tiếp liên quan đến sức khỏe cộng đồng và uy tín quốc gia trong mắt các nhà đầu tư.
Còn nữa…
