Báo động "tụt dốc" tiêu dùng ở Trung Quốc

5 năm trước, Jack Ma, người sáng lập gã khổng lồ thương mại điện tử Alibaba, đã quảng bá cho lễ hội mua sắm trực tuyến lớn nhất Trung Quốc mang tên “Ngày Độc thân” (ngày 11/11). Giờ đây, nó trở thành một hiện tượng mua sắm thương mại điện tử lớn không chỉ ở Trung Quốc mà còn ở nhiều thị trường khác. Thế nhưng, ngày lễ năm nay cho thấy những dấu hiệu rõ ràng hơn về sức mua giảm sút của người tiêu dùng Trung Quốc.

>> Tâm lý "e ngại" Trung Quốc lan rộng khắp châu Âu

Thói quen người dùng thay đổi

Một báo cáo của Bain and Company công bố tuần trước cho thấy 77% trong số 3.000 người tiêu dùng mà họ khảo sát đã lên kế hoạch chi tiêu ít hơn vào Ngày Độc thân so với năm ngoái.

Tập đoàn tư vấn này cho biết người mua hàng dự định chi tiêu cho những thứ cần thiết hơn như khăn giấy, nước rửa tay, mì ăn liền và thức ăn cho vật nuôi; đồng thời giảm bớt mua những mặt hàng tùy ý hoặc có giá trị lớn như đồ gia dụng và đồ nội thất.

Mỹ phẩm – sản phẩm có truyền thống bán chạy nhất suốt thời gian lễ Ngày Độc thân – đã gặp khó khăn trong năm nay do nhu cầu trang điểm ở mức thấp gần một năm sau khi Trung Quốc dỡ bỏ các hạn chế nghiêm ngặt về COVID-19. Theo công ty dữ liệu Syntun, trong lễ hội Ngày Độc thân kéo dài từ cuối tháng 10 đến ngày 11 tháng 11, chi tiêu cho đồ trang điểm và nước hoa đã giảm 5,6%.

Sức ì của tiêu dùng nội địa 

Năm ngoái, khi Trung Quốc vừa thoát khỏi tình trạng hạn chế do đại dịch COVID-19, Alibaba đã lần đầu tiên không tiết lộ giá trị doanh số bán hàng cho lễ hội. Một lần nữa trong năm 2023, tập đoàn này chỉ nói rằng doanh số bán hàng khả quan mà không đưa ra thông tin chi tiết về các nền tảng thương mại điện tử Tmall và Taobao.

>> Trung Quốc đã "đánh mất" châu Âu như thế nào?

Kỳ vọng về tăng trưởng doanh số bán hàng trong lễ hội, được coi là thước đo niềm tin của người tiêu dùng, đã bị giảm bớt trong năm nay khi nền kinh tế đang gặp khó khăn trong việc phục hồi.

Nhà cung cấp dữ liệu Syntun ước tính doanh số tổng khối lượng bán hàng (GMV) tích lũy trên các nền tảng thương mại điện tử lớn chỉ tăng 2,08%, như vậy đã giảm tương đối so với mức tăng trưởng 2,9% của năm ngoái.

Các chiêu thức tiếp thị dịp này cũng chỉ ra các khó khăn mà các sàn thương mại điện tử Trung Quốc gặp phải.

Các nguồn tin cho biết, Alibaba đã gây áp lực buộc các thương gia phải giảm giá mạnh trong Ngày Độc thân này để thu hút người dùng. Khi bắt đầu lễ hội vào cuối tháng 10, khoảng 80 triệu sản phẩm với mức giảm giá sâu nhất trong năm đã được tung ra.

Ngoài sức mua yếu, các nhà phân tích cũng chỉ ra Alibaba bị áp lực phải cạnh tranh với các đối thủ như Douyin và Pinduoduo của PDD Holdings - những “người chơi” đã thay đổi cục diện thương mại điện tử Trung Quốc trong những năm gần đây bằng cách bán các mặt hàng giá rẻ và giảm giá quanh năm. Do đó, mức giảm giá 40 -50% phổ biến hơn nhiều so với những năm trước.

Sức mua yếu chỉ là một hệ quả của những khó khăn kinh tế sâu sắc hơn của Trung Quốc, nơi các doanh nghiệp khó có thể tăng giá khi tăng trưởng tiền lương yếu.

Mặc dù tỷ lệ thất nghiệp ở các thành phố của Trung Quốc chỉ là 5% nhưng nhiều hộ gia đình không lạc quan về mức lương cũng như triển vọng việc làm của họ. Theo khảo sát mới nhất của ngân hàng trung ương, nhiều người dự báo thu nhập sẽ giảm trong thời gian tới. Niềm tin của người tiêu dùng đã sụt giảm mạnh do các đợt đóng cửa vì Covid-19 vào năm 2022 và đến nay chưa phục hồi.

Vào tháng 10, Trung Quốc rơi vào tình trạng giảm phát, với giá tiêu dùng giảm 0,2% so với một năm trước đó. Sự u ám của triển vọng kinh tế đang khiến khách hàng trở nên thận trọng hơn trong mua sắm.

Doanh số của các nền tảng thương mại điện tử trong ngày lễ mua sắm lớn của Trung Quốc không tệ, ước tính vào khoảng 156,40 tỷ USD theo dữ liệu từ Syntun. Nhưng những tín hiệu tiêu cực từ đây dường như đang cho thấy những vấn đề của lĩnh vực tiêu dùng nội địa, đặt ra bài toán khó cho Bắc Kinh.