Làn sóng dịch chuyển sản xuất khỏi Trung Quốc ngày một mạnh mẽ

Theo chuyên gia Gerry Mattios - Phó Chủ tịch của công ty tư vấn Bain nói, cuộc chiến thương mại như một cơ hội để đánh giá lại về vị thế Trung Quốc trong chuỗi giá trị toàn cầu. Đồng thời, đây cũng là một cách để chống lại một Trung Quốc đang trở nên mạnh mẽ hơn.

"Trở lại năm 2018, khi thực hiện một báo cáo về sự dịch chuyển của các công ty ra bên ngoài Trung Quốc, chúng tôi đã phát hiện ra rất nhiều công ty, khoảng hơn 50% vẫn chưa có hành động lớn nào được thực hiện", ông Mattios cho biết.

Nhưng bây giờ, 60% chủ doanh nghiệp được hỏi cho biết họ đã sẵn sàng hành động. Mặc dù Trung Quốc đã có một lợi thế đáng kể về chi phí, đẩy nước này lên vị trí hàng đầu là trung tâm sản xuất của thế giới, nhưng lợi thế đó đang bị xói mòn khi chi phí đang ngày một tăng.

Cuộc khảo sát đã thăm dò hơn 200 giám đốc điều hành cấp cao và các chuỗi cung ứng cao cấp tại các công ty đa quốc gia của Mỹ có hoạt động tại Trung Quốc cho thấy, làn sóng ra đi có thể diễn ra mạnh mẽ trong thời gian tới. Thậm chí, ngay cả các công ty Trung Quốc đang mở rộng ra nước ngoài, mặc dù phần lớn hoạt động sản xuất vẫn diễn ra tại Trung Quốc.

Có thể thấy, dù Washington và Bắc Kinh đạt được bất kỳ thỏa thuận nào để kết thúc cuộc chiến thương mại, Tổng thống Trump cũng đã giành được một chiến thắng lớn, thì các công ty cũng vẫn đang suy nghĩ lại về sự phụ thuộc của họ vào Trung Quốc.

Có thể thấy, thuế quan và căng thẳng thương mại diễn ra trong thời gian dài đã làm các công ty toàn cầu đẩy mạnh việc chuyển chuỗi cung ứng của họ ra khỏi Trung Quốc để tìm kiếm sự đổi mới và các doanh nghiệp cũng hy vọng sẽ tìm thấy những quốc gia thân thiện hơn để kinh doanh.

Các doanh nghiệp cũng cho rằng, thế giới đã quá phụ thuộc vào Trung Quốc như một "công xưởng" sản xuất trong vòng nhiều năm. Khi Bắc Kinh xây dựng vị thế nền kinh tế và mở rộng ảnh hưởng địa chính trị, một số quan chức lo ngại rằng sự phụ thuộc của doanh nghiệp Mỹ vào các nhà máy Trung Quốc khiến nước này dễ bị tổn thương về mặt chiến lược.

Cùng với đó, doanh nghiệp tại các quốc gia đang tìm kiếm thị trường thay thế Trung Quốc đã bắt đầu chỉ ra rằng xuất khẩu từ nước họ sang thị trường khác sẽ ít phải đối mặt với thuế quan cao do cuộc chiến giữa hai nền kinh tế đem lại.

Đối với các công ty có hoạt động tại Trung Quốc, cuộc chiến thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc tạo ra một sự không chắc chắn trong đầu tư. Hiện tại, các doanh nghiệp trong một số ngành công nghiệp đang giảm sự tiếp xúc với Trung Quốc. GoPro, nhà sản xuất máy ảnh di động và Universal Electronics, công ty chuyên sản xuất cảm biến và điều khiển từ xa đang chuyển một số công việc sản xuất sang Mexico.

Hasbro đang chuyển hoạt động sản xuất đồ chơi của mình sang Hoa Kỳ, Mexico, Việt Nam và Ấn Độ. Aten International, một công ty thiết bị máy tính của Đài Loan, đã mang công việc trở lại Đài Loan. Danfoss, một tập đoàn của Đan Mạch, đang thay đổi việc sản xuất thiết bị sưởi ấm và thủy lực sang Mỹ.

Các nhà sản xuất điện thoại thông minh và linh kiện điện thoại thông minh, đối tượng thường không bị áp thuế quan đã tìm thấy một vài nơi để di chuyển công việc do sự thống trị chuỗi cung ứng của Trung Quốc. Tuy nhiên, một số doanh nghiệp trong ngành công nghiệp này cũng đang rời đi như Sony đã đóng cửa một nhà máy điện thoại thông minh tại Bắc Kinh vào tháng trước sau khi mở rộng sản xuất tại Thái Lan.

Trung Quốc đã từng nổi lên như một cường quốc sản xuất trong hai thập kỷ qua. Lực lượng lao động chi phí thấp và tương đối lành nghề cùng việc Trung Quốc xây dựng một mạng lưới các tuyến đường cao tốc và đường sắt đã góp phần tạo thuận lợi để các doanh nghiệp kết nối, vận chuyển hàng hóa và bán sản phẩm đã thu hút các doanh nghiệp toàn cầu đổ xô đến đây xây dựng nhà máy sản xuất.

Tiền lương và các chi phí khác ở Trung Quốc đã tăng lên trong nhiều năm. Một số lượng lớn các doanh nghiệp phàn nàn rằng các quan chức Trung Quốc thường xuyên ủng hộ các doanh nghiệp nội địa và không có những hành động ngăn chặn hành vi trộm cắp tài sản trí tuệ.

Mặc dù vậy, bất chấp lời hứa sẽ mang việc làm trở lại Mỹ của Tổng thống Trump, phần lớn công việc đang chuyển sang các nước khác có chi phí thấp hơn. Song Trung Quốc vẫn là một "nhà máy" của thế giới, việc định hình lại chuỗi cung ứng toàn cầu cũng cần có thời gian và Trung Quốc sẽ vẫn là một trung tâm sản xuất quan trọng trong nhiều thập kỷ tới.

Mặt khác, Bắc Kinh từ lâu đã hy vọng sẽ loại bỏ các công việc sản xuất có tay nghề thấp, gây ô nhiễm và nâng cao chuỗi giá trị cũng như tập trung thay vào các ngành công nghiệp công nghệ cao, sáng tạo. Nhưng về cơ bản, một số ngành sản xuất vẫn sẽ ở lại Trung Quốc khi nước này chuyển sang hướng kinh tế theo hướng đến tiêu dùng. 

Trung Quốc đã thống trị thị trường các mặt hàng như tấm pin mặt trời và nổi lên là nơi có nhiều nhà sản xuất xe hơi, phụ tùng xe hơi lớn nhất thế giới cùng nhiều thiết bị tinh vi khác. Đất nước này cũng đang có kế hoạch chế tạo máy bay phản lực, chip máy tính tiên tiến, xe điện và các hàng hóa khác trong tương lai.

Tuy nhiên, các quan chức Trung Quốc phải chú trọng một điều, khi nền kinh tế của đất nước đang tăng trưởng chậm lại, một sự tháo chạy đột ngột ra khỏi Trung Quốc có thể dẫn đến mất việc làm và mất ổn định.