“Cải cách đang có dấu hiệu chạm trần”

Nhìn lại bối cảnh, hiện tại, có thể nói năm 2021 là một năm không hề dễ dàng với nền kinh tế Việt Nam. Nhiều tổ chức quốc tế đã có những cái nhìn thận trọng hơn về triển vọng phát triển kinh tế của Việt Nam.

Báo cáo cập nhật của Ngân hàng Thế giới gần đây ước tính GDP năm nay ở mức từ 2,0% đến 2,5%, thấp hơn đáng kể so với dự báo 4,8% công bố hồi tháng 8. Quỹ Tiền tệ quốc tế dự báo ở mức 3,78%.

Theo ông Nguyễn Anh Dương, Trưởng ban Nghiên cứu tổng hợp (CIEM), nền kinh tế đang đối diện nhiều rủi ro và hệ lụy nghiêm trọng.

“Đặc biệt, cải cách thể chế kinh tế - nhân tố đã góp phần đáng kể vào việc củng cố niềm tin của cộng đồng doanh nghiệp, nhà đầu tư trong những năm qua - đang có dấu hiệu chạm trần, thiếu cách làm mới để tạo đột phá”, ông Dương nhấn mạnh.

Để đẩy mạnh quá trình phục hồi và cải cách nền kinh tế và hướng tới phát triển bền vững trong giai đoạn 2021-2025, ông Nguyễn Anh Dương cho rằng Việt Nam cần phải trả lời 5 câu hỏi quan trọng.

Thứ nhất, đang có luồng ý kiến tập trung vào chính sách tài khóa và tiền tệ để hỗ trợ nền kinh tế đang lâm vào tăng trưởng chậm. Ông đặt câu hỏi: “Tuy nhiên, tương tác giữa các công cụ chính sách kinh tế vĩ mô và cải cách thể chế kinh tế được đề cập rất ít, hoặc còn mờ nhạt. Liệu sử dụng các gói này có làm giảm sự quan tâm đối với cải cách thể chế kinh tế?”.

Thứ hai, nguồn lực cho phục hồi và phát triển kinh tế là một nội dung quan trọng. Nguồn lực trong dân còn nhiều, cơ chế nào để tạo động lực cho người dân bỏ vốn vào sản xuất, kinh doanh? Vai trò của đầu tư công vẫn rất quan trọng, song làm thế nào để phát huy hiệu quả mà không gây ra tác động “chèn lấn” quá mức đối với đầu tư từ các nguồn khác?

Thứ ba, làm thế nào để mở ra không gian cho các hoạt động kinh tế mới một cách bền vững như kinh tế số, kinh tế tuần hoàn, kinh tế chia sẻ…? Làm thế nào để quyết tâm xây dựng chính sách đi kèm với nhận thức và quyết tâm thực hiện ở các bộ, ngành, địa phương?

Đặc biệt, các hoạt động kinh tế mới cũng đặt ra không ít vấn đề chưa có tiền lệ, vậy phối hợp giữa các bộ cần theo cách tiếp cận, nguyên tắc nào?

Thứ tư, trong giai đoạn 2021-2025, làm thế nào để tạo động lực cho cải cách thể chế hướng tới thông lệ quốc tế tốt, trong bối cảnh hội nhập, phục hồi và phát triển bền vững là những yêu cầu lớn?

Thứ năm, nâng cao năng lực nội tại nói chung và khu vực kinh tế tư nhân là rất cần thiết, song cần điều kiện gì để bảo đảm minh bạch, tránh gây méo mó về phân bổ nguồn lực? Làm thế nào để bảo đảm doanh nghiệp Việt Nam quản trị hiệu quả hơn rủi ro trong chuỗi cung ứng nhất là giai đoạn sau Covid-19, đồng thời vẫn tăng cường năng lực để tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu và khu vực?

Để giải quyết vấn đề này, chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan nhấn mạnh cải cách phải song song với phục hồi. Không cải cách thì không thể phục hồi được.

Bà Lan cũng cảnh báo, COVID-19 đang bộc lộ nhiều hạn chế trong quản trị quốc gia.

“Chúng ta không chỉ đứt gãy chuỗi cung ứng, mà đứt gãy trong phối hợp công việc; trong quan hệ làm việc giữa trung ương với địa phương. Nó vẫn tệ hại. Đứt gãy đó còn nghiêm trọng hơn đứt gãy chuỗi cung ứng. Nếu không khắc phục được thì không phục hồi được”, bà cảnh báo.

Bà cũng chỉ rõ, công tác thiết kế chính sách của chúng ta chưa ổn, chưa đủ minh bạch để thống nhất cách hiểu và thực hiện chính sách nhất quán ở mọi nơi, mọi cấp.

“Việc địa phương thực hiện theo cách hiểu của người ta là lỗi của thiết kế chính sách”, bà Lan nói và đề xuất, cần lưu ý hoàn thiện vấn đề này trong thời gian tới.