Gỡ rào cản tuyến vận tải thủy phía Bắc

Mặc dù vậy, chỉ có chưa đến 2/100 container được vận chuyển bằng tuyến ĐTNĐ nói trên do chậm và nhiều trắc trở.

“Mỏ vàng” trên sông

Mỗi tháng, Công ty TNHH vận tải Trung Dũng (Hải Phòng) thực hiện hàng trăm container từ khu vực cảng Hải Phòng đi Bắc Ninh, Bắc Giang, Thái Nguyên,… Nếu mỗi container được vận chuyển bằng đường bộ từ Hải Phòng đi Bắc Ninh ở thời điểm hiện tại có giá khoảng 4 triệu đồng thì vận tải bằng sà lan chỉ mất 2/3 chi phí như vậy (tính cả chi phí tăng bo 2 đầu bến). Rẻ hơn là thế nhưng hầu như các doanh nghiệp không chọn phương án vận tải thủy, đơn giản do chậm và nhiều trắc trở.

Theo Cục ĐTNĐ Việt Nam, tuyến vận tải container đường thủy Bắc Ninh – Hải Phòng có 56 khu công nghiệp (KCN), chiếm khoảng 65 - 68% lượng hàng hóa thông qua cảng Hải Phòng tương đương khoảng 4 triệu Teus/năm. Tuy nhiên, chỉ khoảng 1,8% container thông qua cảng biển Hải Phòng được vận chuyển bằng đường thủy, tức là cứ 100 container, chỉ có chưa đến 2 container được vận chuyển bằng đường thủy.

Trên tuyến đường bộ Hải Phòng - Bắc Ninh, một xe ô tô chỉ chở được một container, mỗi ngày chỉ chạy được 1 - 2 lượt. Còn khi vận chuyển bằng đường thủy, chỉ cần 3 - 4 nhân lực để vận hành một sà lan chở đến 100 container, với thời gian cả xếp dỡ khoảng 14 tiếng. Vận tải container bằng đường thủy tốn nhiều thời gian hơn nhưng chi phí rẻ hơn, còn mang lại lợi ích xã hội, như tiết kiệm nhiên liệu, bảo vệ môi trường, giảm áp lực lên giao thông đường bộ,…

Lợi đơn, lợi kép như vậy nhưng trên thực tế, tuyến đường thủy nội địa Hải Phòng – Bắc Ninh lại bị tắc nghẽn bởi tĩnh không thấp. Một số cầu như Cầu Đuống (Hà Nội), Cầu Bình (Bắc Ninh), cầu Thái (Hải Dương),… với tĩnh không thấp, không đủ đảm bảo cho phương tiện thủy trên 2.000 tấn hoặc sà lan chở container 3 lớp lưu thông. Đây chính là nút thắt cơ bản khiến cho vận tải thủy tuyến kiểu mẫu này bao năm nay vẫn vắng khách.

Ngoài tắc nghẽn về hạ tầng giao thông, thủ tục hành chính 2 đầu bến cũng là trở ngại khiến nhiều doanh nghiệp không muốn chọn phương thức vận tải này. Phương tiện thủy chở container khi vào làm hàng ở cảng biển luôn trong tình trạng không được ưu tiên, ngay cả khi đang bốc xếp hàng dở dang mà có tàu biển vào cũng phải dời đi, gây bất lợi và mất nhiều thời gian cho phương tiện vận tải thủy. Mặt khác, phương tiện thủy chở container đến cảng biển ở Hải Phòng không được đưa lên cảng (như ở cảng biển TP. Hồ Chí Minh) mà phải chuyển ra Depot của hãng tàu nằm sâu trong khu vực gần đó, sau đó mới chuyển lại để đưa lên tàu gây mất thời gian và chi phí vận chuyển.

>> "Điểm sáng" trong vận tải thuỷ nội địa

“Cầm vàng đừng để vàng rơi”

Theo Phó Cục trưởng Cục ĐTNĐ Việt Nam - Lê Minh Đạo, vận tải container bằng đường thủy ở phía Bắc có tiềm năng lớn như phía Nam, song cần sự thay đổi để đạt được kết quả tốt hơn. "Tại khu vực phía Bắc, tuyến Hải Phòng - Bắc Ninh có lợi thế nhất để lựa chọn thúc đẩy khai thác tốt nhất vận tải thủy bằng container thông qua cảng biển Hải Phòng. Mục tiêu là tăng tỷ lệ vận chuyển container bằng đường thủy từ 1,8% hiện nay lên mức 10% trở lên.

Để hiện thực hóa mục tiêu trên, Cục ĐTNĐ Việt Nam đang khẩn trương hoàn thiện, trình Bộ Giao thông Vận tải phê duyệt Đề án "Nâng cao năng lực vận tải container trên tuyến ĐTNĐ Bắc Ninh - Hải Phòng", ông Đạo cho biết.
Cục ĐTNĐ Việt Nam cần đẩy nhanh tiến độ đầu tư hạ tầng luồng tuyến, hệ thống báo hiệu để sà lan trọng tải lớn có thể hoạt động. Đặc biệt, đẩy mạnh triển khai dự án xây mới, nâng tĩnh không cầu Đuống. Dự kiến khi cầu Đuống hoàn thành, chiều dài toàn tuyến 220km, kết nối thuận lợi từ Hải Phòng về Bắc Ninh, Hà Nội, Vĩnh Phúc và Phú Thọ.

Cụ thể, tại đầu Hải Phòng, giao thông kết nối đường bộ gồm có: Quốc lộ 5, 5b, 18, 10 kết nối với tuyến hàng hải - luồng hàng hải Bạch Đằng và tuyến thủy nội địa từ Cảng Lạch Huyện - kênh Cái Tráp - sông Cấm - sông Hàn - sông Kinh Thầy - sông Thái Bình - sông Đuống - ICD Quế Võ. Ở đầu Bắc Ninh, giao thông kết nối với Quốc lộ 18, tuyến đường thủy nội địa từ Cảng Lạch Huyện - kênh Cái Tráp - sông Cấm - sông Hàn - sông Kinh Thầy - sông Thái Bình - sông Đuống - ICD Quế Võ.

Với tỷ lệ phương tiện thủy tuyến Hải Phòng - Bắc Ninh đảm nhận 1,8% container thông qua cảng Hải Phòng như hiện nay tương ứng tiết kiệm khoảng hơn 1,497 tỷ đồng so với chi phí đường bộ. Nếu tỷ lệ đảm nhận tăng lên 10% thì tiết kiệm so với đường bộ khoảng 72 tỷ đồng/năm, đồng thời giảm phát thải ra môi trường so với đường bộ từ việc không đưa vào sử dụng khoảng 13,5 triệu lít diesel/năm.

Về cải cách thủ tục 2 đầu bến, ông Đạo cho rằng sẽ cải cách thủ tục hành chính điện tử để giảm thời gian tối đa làm thủ tục 2 đầu.

Trước những tiềm năng vô cùng lớn của tuyến vận tải ĐTNĐ phía Bắc, nhiều chuyên gia cho rằng Cục ĐTNĐ Việt Nam cần đẩy nhanh tiến độ giải quyết những khó khăn, vướng mắc, đặc biệt là thủ tục hành chính để tuyến vận tải này sớm phát huy thế mạnh, thu hút sự quan tâm của nhiều doanh nghiệp.