APCI 2020: Doanh nghiệp mất chi phí lớn cho thủ tục hành chính giao dịch thương mại qua biên giới

Theo Báo cáo Chỉ số đánh giá chi phí tuân thủ thủ tục hành chính năm 2020 (APCI 2020), để thực hiện thủ tục hành chính liên quan đến giao dịch thương mại qua biên giới, trung bình mỗi doanh nghiệp phải bỏ ra khoảng 7,3 giờ, chi phí trực tiếp là xấp xỉ 3 triệu đồng, trong đó chi phí dịch vụ logistics chiếm tỷ trọng lớn nhất.

Chi phí logistics chiếm tỷ trọng lớn trong giao dịch thương mại qua biên giới

Theo Báo cáo, tỷ trọng chi phí thời gian của nhóm thủ tục hành chính liên quan đến giao dịch thương mại qua biên giới chỉ chiếm 7% trong tổng chi phí tuân thủ, còn lại 93% là chi phí trực tiếp mà doanh nghiệp phải bỏ ra.

Cụ thể, thủ tục hành chính liên quan đến giao dịch thương mại qua biên giới là một trong ba nhóm thủ tục hành chính có thời gian thực hiện ngắn nhất trong 9 nhóm thủ tục hành chính được điều tra khảo sát, với số giờ làm việc bình quân mà mỗi doanh nghiệp phải bỏ ra là 7,3 giờ.

Tính bình quân thời gian của tất cả các doanh nghiệp tự thực hiện thủ tục hành chính về hải quan và thủ tục liên quan đến logistics tham gia khảo sát thì thời gian doanh nghiệp dành để tìm hiểu thông tin là 1,3 giờ/thủ tục hành chính.

Tuy nhiên, chỉ có 62% tổng số doanh nghiệp là có dành thời gian thực hiện bước này, những doanh nghiệp còn lại thường là đã quen với thủ tục hành chính hoặc có sử dụng dịch vụ tư vấn để thực hiện thủ tục hành chính.

Thời gian thực tế để tìm hiểu một thủ tục hành chính là khoảng 2,8 giờ, và các doanh nghiệp này cho biết đối với thủ tục hành chính về hải quan, doanh nghiệp thường tìm hiểu thông tin thông qua văn bản pháp luật (62%), Biểu mẫu, Quy trình được đăng tải trên Internet, và 35% doanh nghiệp tìm hiểu thông tin trực tiếp tại các cơ quan Hải quan địa phương.

Về thời gian chuẩn bị và nộp hồ sơ của thủ tục hành chính hải quan, các doanh nghiệp tự thực hiện thủ tục hành chính ghi nhận mức 2,4 giờ (thấp hơn mức thời gian trung bình dùng cho Chuẩn bị hồ sơ của thủ tục hành chính khác).

Theo báo cáo, kết quả này có được là do trên thực tế, doanh nghiệp đã sử dụng thành thạo phần mềm kê khai hải quan; thông thường chỉ mất từ 10-30 phút là hoàn thiện mọi thủ tục kê khai và luôn sẵn sàng các giấy tờ cần thiết theo yêu cầu của pháp luật từ trước. Thời gian chuẩn bị hồ sơ dài hay ngắn phụ thuộc lớn vào tính chất phức tạp và khối lượng của hàng hoá.

Thời gian thông quan hàng hóa tại cửa khẩu mất trung bình 2,2 giờ theo số liệu khảo sát. Theo chia sẻ từ các doanh nghiệp đã thực hiện, thời gian thực tế làm việc với các bộ hải quan chỉ khoảng từ 15-30 phút, còn lại chủ yếu là thời gian đi lại, chờ đợi và làm thủ tục với các bên dịch vụ logistics để lấy hàng.

Về chi phí trực tiếp, nhóm thủ tục hành chính liên quan đến giao dịch thương mại qua biên giới có chi phí trực tiếp cao trong các nhóm thủ tục hành chính được khảo sát.

Trong đó, chi phí dịch vụ logistics chiếm tỷ trọng lớn so với chi phí thực hiện thủ tục hành chính về hải quan. Chi phí dịch vụ logistics bao gồm: phí nâng hàng, phí hạ hàng, phí hạ tầng, phí cân hàng, phí cầu đường, phí bến bãi, phí vận chuyển hàng hóa, phí bốc xếp hàng hóa…tùy thuộc vào khối lượng hàng hóa và địa điểm thông quan.

Đặc biệt, 7% các doanh nghiệp được khảo sát cho rằng có chi phí không chính thức, thường phát sinh ở khâu làm giấy chứng nhận chuyên ngành, khâu kiểm tra hồ sơ, quá trình làm việc tại cảng, cửa khẩu.

Một trong những xu hướng thực hiện thủ tục hành chính liên quan đến giao dịch thương mại qua biên giới được ghi nhận là ngày càng nhiều doanh nghiệp sử dụng dịch vụ trung gian chuyên nghiệp (các đại lý hải quan) để thực hiện các thủ tục xuất, nhập khẩu, đặc biệt là các doanh nghiệp có tần xuất nhập khẩu hàng hóa ít, và các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài.

Tăng cường liên kết Bộ, ngành

Tuy nhiên, tựu chung lại, các chỉ số về chi phí thời gian, chi phí trực tiếp của nhóm thủ tục hành chính liên quan đến giao dịch thương mại qua biên giới trong APCI 2020 đều tăng so với các chỉ số tương tự của năm 2019 lần lượt là 8% và 44%.

Vì thế, tại họp báo công bố Báo cáo Chỉ số đánh giá chi phí tuân thủ thủ tục hành chính năm 2020 (APCI 2020) vào sáng 17/3, có ý kiến cho rằng việc tăng các chi phí này là do các thủ tục hải quan còn chậm trễ, chưa cải cách đúng mức.

Lý giải vấn đề trên, theo ông Đàm Mạnh Hiếu, Phó Chánh văn phòng Tổng cục Hải quan, nguyên nhân tăng chi phí chủ yếu do các chi phí liên quan đến logistics tăng cao, vì cơ sở hạ tầng giao thông, bến bãi, ứng dụng khoa học kỹ thuật… chưa phát triển kịp với mức độ gia tăng của lưu lượng hàng hóa xuất nhập khẩu, hệ thống hạ tầng giao thông chưa đồng bộ, tính kết nối còn hạn chế, thiếu trung tâm logistics cấp quốc gia, quốc tế tại khu vực kinh tế trọng điểm để làm đầu mối phân phối hàng hóa.

Hơn nữa, ông Hiếu cho biết, những năm qua, cơ quan Hải quan đã không ngừng nỗ lực thực hiện cải cách, hiện đại hóa, cải cách thủ tục hành chính để giảm thời gian, giảm chi phí, tạo thuận lợi cho doanh nghiệp. Bộ Tài chính đã chủ trì xây dựng Đề án cải cách kiểm tra chuyên ngành theo hướng cơ quan Hải quan là đầu mối thực hiện kiểm tra chuyên ngành tại cửa khẩu (trừ các mặt hàng liên quan đến an ninh, quốc phòng, kiểm dịch...).

Theo đánh giá của Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), nếu đề án được thực thi, thời gian doanh nghiệp phải đến các cơ quan có chức năng kiểm tra sẽ giảm được tối thiểu 2 ngày cho 1 lô hàng.

“Tuy nhiên, bài toán đặt ra của đề án là cần sự phối hợp và phân định phạm vi, nhiêm vụ, quyền hạn giữa cơ quan Hải quan với các tổ chức kiểm tra của các bộ, ngành”, ông Đàm Mạnh Hiếu nêu rõ.

Đồng quan điểm, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Mai Tiến Dũng cho biết, cơ quan Hải quan đã làm rất tốt việc cắt giảm thời gian thông quan hàng hóa, Việt Nam có khoảng 12 triệu hồ sợ xuất nhập khẩu, nhưng cơ quan Hải quan đã cắt giảm từ 62 giờ xuống 56 giờ với hồ sơ nhập khẩu, từ 58 giờ xuống 55 giờ với hồ sơ xuất khẩu. Cơ quan Hải quan cũng đã thực hiện các thủ tục hải quan điện tử, nâng cao công nghệ, tránh ứ đọng đường truyền nên doanh nghiệp không phải mang trực tiếp hồ sơ đến Hải quan, giảm tiếp xúc với công chức Hải quan sẽ cắt giảm chi phí không chính thức.

“Tinh thần chỉ đạo của Thủ tướng là chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm, nhưng hậu kiểm nếu làm không tốt thì doanh nghiệp lo hơn tiền kiểm. Nên cơ quan Hải quan phải làm rất kỹ vấn đề này, công tác hậu kiểm phải minh bạch, rõ ràng, tạo thuận lợi cho doanh nghiệp, không thể lấy đó để “xoay” doanh nghiệp”, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Mai Tiến Dũng nhấn mạnh.

Ngoài ra, từ kết quả khảo sát, báo cáo APCI 2020 còn khuyến nghị cần hoàn thiện và cập nhật liên tục hệ thống phần mềm khai báo hải quan, hệ thống thông tin thuế, hệ thống thông quan điện tử (TQĐT-V5), hệ thống Một cửa quốc gia… tối ưu hoá các hệ thống điện tử để giảm áp lực về giấy tờ, hồ sơ, công văn bản cứng…; nâng cao chất lượng của dịch vụ tư vấn, hỗ trợ doanh nghiệp và hướng dẫn chi tiết để giải quyết các vướng mắc một cách kịp thời, hiệu quả; rà soát, giảm chi phí vận tải; đẩy mạnh áp dụng thanh toán trực tuyến trong hoạt động thu phí dịch vụ, phí và lệ phí liên quan nhằm giảm thời gian làm thủ tục…