Chuyện thưởng tết Canh Tý 2020

Mới đây, Bộ Lao động Thương binh và Xã hội (LĐ-TB&XH) đã có văn bản yêu cầu 63 tỉnh/thành phố trên cả nước khảo sát tình hình nợ lương, thưởng và thưởng Tết Nguyên đán Canh Tý 2020  và báo cáo trước ngày 20/12.

Theo đó, Bộ LĐ-TB&XH yêu cầu các địa phương khẩn trương yêu cầu các doanh nghiệp phối hợp với công đoàn cơ sở rà soát lại hợp đồng lao động, thoả ước lao động tập thể, quy chế trả lương, tiền thưởng theo thoả thuận và xây dựng phương án thưởng theo kết quả sản xuất, kinh doanh năm 2019 trong dịp Tết dương lịch 2020 và Tết Nguyên đán Canh Tý cho người lao động ở các doanh nghiệp trong và ngoài khu công nghiệp, khu kinh tế, khu chế xuất theo Điều 103 Luật Lao động 2012.

Có thể nói, với người Việt Nam, Tết là thời gian quan trọng nhất trong một năm, gia đình nào cũng háo hức mong một cái Tết dư dả đôi chút, có ít tiền mua sắm, sửa sang nhà cửa… quanh năm đã làm việc vất vả ngược xuôi, người ta mong được thảnh thơi đón xuân, đón lộc.

Thưởng Tết, xét về mặt tinh thần, giống như một món quà mà người sử dụng lao động dành tặng cho người lao động sau một năm làm việc vất vả. Về mặt vật chất, dù ít, dù nhiều, nó thường là khoản tiền mà người lao động chờ đợi nhất trong năm và đa số sử dụng nó để chi tiêu cho việc sắm Tết, tàu xe về quê sum họp hay đi du lịch cuối năm...

Ở khía cạnh văn hóa, đây có thể được coi là một nét đẹp trong văn hóa kinh doanh, một dịp để cảm ơn tập thể đã đóng góp xây dựng cho đơn vị, cho công ty trong suốt một năm ròng.

Có lẽ vì thế, vấn đề thưởng tết ở từng doanh nghiệp từ trước đến nay được dư luận rất quan tâm bởi với số tiền nhận được, người lao động có thể trang trải nhiều thứ và lo cho gia đình một cái tết yên ấm hơn. Và mức thưởng tết chênh lệch giữa các công ty khiến nhiều người đặt câu hỏi rằng liệu doanh nghiệp có bắt buộc phải thưởng tết cho nhân viên không?

Hiện tại việc thưởng tết vẫn phụ thuộc vào tình hình hoạt động của công ty cũng như năng suất lao động của nhân viên. Không có quy định riêng về thưởng tết trên bất kỳ văn bản pháp luật nào nên doanh nghiệp có toàn quyền quyết định việc thưởng tết. Tuy nhiên, để khuyến khích nhân viên làm việc hiệu quả hơn, tăng năng suất thì phần lớn các doanh nghiệp vẫn sẽ thưởng tết cho người lao động.

Theo thống kê của Bộ LĐ-TB&XH, năm 2019, trung bình mức thưởng Tết Dương lịch 2019 là 1,42 triệu đồng, trung bình mức thưởng Tết Nguyên đán Kỷ Hợi là 6,31 triệu đồng/người (tăng 11,4% so với năm 2018).

Nhận định về thưởng Tết năm nay, các chuyên gia lao động cho rằng lương, thưởng là vấn đề khá nhạy cảm: “Những năm gần đây các doanh nghiệp đã rút kinh nghiệm từ những lần thưởng Tết trước, hạn chế thưởng khủng hoặc thưởng chênh lệch quá nhiều vì sợ gây ra những hiểu nhầm, bức xúc cho người lao động”.

Nếu so sánh với các nước trên thế giới, thưởng Tết hay thưởng cuối năm ở Việt Nam được đánh giá là rất phong phú và… “khó lường”. Phong phú ở đây chính là hình thức thưởng Tết. Tùy vào điều kiện tài chính của từng doanh nghiệp, người lao động sẽ được nhận bất kỳ một hình thức vật chất nào đó mà người sử dụng lao động quyết định dành cho nhân viên của mình dịp cuối năm. Đó có thể là tiền mặt, là những sản phẩm do công ty sản xuất ra hay mua về…

“Khó lường” ở đây chính là những câu chuyện dở khóc, dở cười về chuyện thưởng Tết, hay có những mức thưởng không mua nổi cái vé xe và cũng có những mức thưởng mà nhiều người cả đời nằm mơ cũng không thấy.

Dù sao đi nữa, chuyện thưởng ít hay nhiều thì các đơn vị cũng nên có cách làm công khai, minh bạch. Bởi vì nó sẽ trở thành động lực để người lao động phấn đấu khi lợi ích của doanh nghiệp cũng là lợi ích của cá nhân người lao động.

Đồng thời hãy sẵn sàng đối diện với thực tế đó là, những doanh nghiệp tốt về môi trường lao động, tốt về trả lương và cả thưởng là những địa chỉ để người lao động tìm đến sau tết. Còn ngược lại, những đợt “di cư” lao động sẽ diễn ra rất mạnh sau tết. Vì không ai mong đổ mồ hôi quanh năm để cuối năm chỉ được những cái bắt tay với những gói quà tri ân nho nhỏ không đủ lo tết cho gia đình.