Đại dịch và chính sách

Đại dịch COVID-19 là phép thử rất chuẩn xác về tốc độ phản ứng của chính quyền và khả năng nắm bắt, tổng kết nhanh tình hình thực tiễn để ban ra những chính sách tốt nhất nhằm ứng phó.

Vì thế không có gì lạ khi hiệu lực của các văn bản có tuổi thọ “siêu ngắn” chỉ tính bằng ngày, thậm chí bằng giờ. Đó là cách mà hệ thống công quyền sửa sai, vá lỗ hổng. Tuy nhiên, sai số của chính sách là điều tối kỵ, bởi hậu quả xảy ra không thể kiểm kê hết!

Vài tuần trước, nhiều tỉnh miền Trung ra quyết định đón người từ vùng dịch phía Nam trở về, một nhóm lao động ở TPHCM, Bình Dương, Đồng Nai tin rằng họ sẽ được đón, thế là những gì còn sót lại họ đem ra sử dụng hết,…

Đón xong đợt thứ nhất, nhiều địa phương thu hồi quyết định cũ ban quyết định mới “tạm ngưng đón người”. Thế là hàng ngàn người rơi vào cảnh tuyệt vọng, cầu cứu lên mạng xã hội. Cách đây vài ngày, một số tỉnh lại tái quyết định tiếp tục đón người trở về.

Khi dịch mới nhen nhóm ở Đồng Nai, tỉnh này quyết định dựng “hàng rào” không cho người ngoại tỉnh vào. Có doanh nghiệp ở TP HCM đang làm dự án tại Đồng Nai cấp tập huy động xe pháo đưa người về Đồng Nai ngay trong đêm - trước khi văn bản có hiệu lực.

Hàng chục người như “chạy giặc” rốt ráo kiếm thuê nhà nghỉ, khách sạn, họ bị ép giá rất cao. Mấy chục giờ đồng hồ sau tỉnh Đồng Nai thu hồi quyết định trên, thế là doanh nghiệp tự nhiên mất chục triệu đồng!

Chưa bao giờ, việc mong ngóng một văn bản của chính quyền trở nên quan trọng như lúc này. Đó không đơn thuần là chuyện đi lại, giãn cách hay không giãn cách, mà là an nguy của doanh nghiệp, sự sống của rất nhiều gia đình trong đó.

“Ba tại chỗ”, “một cung đường hai điểm đến” từng được tuyên truyền rất hào hứng khi áp dụng có kết quả tại Bắc Giang, Bắc Ninh cách đây vài tháng. Đến lượt các tỉnh phía Nam bùng dịch, phương pháp trên được bê nguyên xi.

Sau một tháng, Hiệp hội May mặc, Thủy sản kêu cứu vì không đủ khả năng “bao” toàn bộ chi phí, cơ sở vật chất, đảm bảo dịch tễ cho hàng vạn lao động. Có những nhiệm vụ vượt ra ngoài tầm với của doanh nghiệp.

Rõ ràng, quy mô công nghiệp ở phía Nam lớn hơn rất nhiều so với Bắc Giang, Bắc Ninh, thêm nữa tốc độ lây nhiễm rất nhanh, vùng dịch rất lớn, thời gian kéo dài, doanh nghiệp càng hoạt động càng không có lãi vì chi phí phát sinh quá lớn.

Vì vậy, Bộ Y tế đề nghị các tỉnh, Ban quản lý các khu công nghiệp tự xây dựng phương án sản xuất và phòng chống dịch COVID-19 phù hợp tình hình. Sự thay đổi này là cần thiết, song, đặt các địa phương vào tình thế phải quyết định.

Thực tế cho thấy, một số địa phương vì sợ bùng dịch, sợ mất thành tích, đảm bảo “an toàn chính trị” nên làm quá rắn gây khó khăn cho người dân và doanh nghiệp.

Tối ngày 8/8 Hà Nội ban hành công văn “buộc người dân khi ra đường phải mang theo cả đống giấy tờ”, nào là chứng minh nhân dân, lịch trực, làm việc, văn bản phân công nhiệm vụ, giấy đi đường,… bắt buộc sáng hôm sau phải thi hành – khoảng thời gian quá ngắn để “thu thập” đủ điều kiện ra ngoài.

Vậy, công sức, tiền bạc và thành quả mà Thủ đô xây dựng “chính quyền điện tử”, “dữ liệu công dân”, “chuyển đổi số quản lý xã hội”,… bấy lâu nay đang ở đâu?

Giao quyền về địa phương tức là tăng tính linh hoạt của chính sách, nhưng lại dễ nảy sinh mỗi nơi làm một kiểu, không ít những “sáng tạo”… đi vào chỗ tối gây phiền hà, rắc rối.    

Tranh cãi chiếc bánh mỳ có phải là thực phẩm hay không - tuy câu chuyện không lớn nhưng nói lên tính chưa đồng bộ của chính sách; thái độ, trình độ, cách thức áp dụng Chỉ thị của chính quyền cấp cơ sở.

Càng nguy cấp càng yêu cầu cao về ban hành và áp dụng chính sách giảm thiểu sai số.