Tháo gỡ “nút thắt” áp lực hạ tầng ở TP Vinh (bài 1): Hạ tầng kỹ thuật “lỗi nhịp” với tốc độ phát triển đô thị

Vào mùa mưa, hình ảnh quen thuộc mà người dân TP Vinh thường phải đối mặt với thực trạng ngập úng cục bộ tại những tuyến đường như Đại lộ Lê-nin, Nguyễn Thị Minh Khai, Đặng Thái Thân, Quang Trung, Hồng Bàng, Nguyễn Văn Cừ, Phan Bội Châu, Lê Ninh…khiến các phương tiện di chuyển khó khăn, gây ách tắc giao thông và ô nhiễm môi trường.

Còn nhớ tháng 10/2019, sau trận mưa lớn, tại khu vực đình Tây chợ Vinh, nước ngập đến nóc ki-ốt, gần như toàn bộ hàng hóa của hàng trăm tiểu thương đều ngập chìm trong nước, gây thiệt hại rất nặng nề. Mới đây nhất, trong tháng 10/2022, do mưa lớn nên khu vực đình Tây chợ Vinh tiếp tục bị ngập nặng. Rất may, các tiểu thương đã có kinh nghiệm từ đợt lụt trước nên đã kê hàng hóa, đồ đạc lên cao, giảm thiểu được phần nào thiệt hại.

>>Nghệ An: Nhà máy xử lý nước thải xả thải trực tiếp ra môi trường?

Có nhiều nguyên nhân gây ra tình trạng ngập úng ở TP. Vinh, trong đó có lý do một bộ phận người dân ý thức trách nhiệm kém trong việc bảo vệ các công trình thoát nước. Không khó để có thể bắt gặp nhiều bậc lên - xuống vỉa hè do người dân tự xây đắp làm cản trở nước mưa thoát xuống mương. Nhiều người dân có hành vi xả rác bừa bãi ra đường dẫn đến ách tắc đường ống tiêu thoát nước, khiến cho việc thoát nước trở nên khó khăn hơn.

Bên cạnh đó, hoạt động vận chuyển vật liệu xây dựng gây vương vãi, tràn lấp các hố ga, miệng cống, làm giảm tiết diện tải nước, tăng độ nhám của hệ thống, cản trở quá trình di chuyển của dòng chảy làm cho tình trạng ngập úng trầm trọng hơn.

Nguyên nhân ngập úng còn do quá trình đô thị hóa thành phố làm giảm sự điều tiết tự nhiên của bề mặt lưu vực. Nhiều hồ, ao bị san lấp để bê tông hóa, nhựa hóa, xây dựng nhà, công xưởng, đường sá. Do vậy, khi mưa xuống, khả năng tiêu thoát chậm, hầu như toàn bộ nước đều tập trung thành dòng chảy, đường hóa thành sông...

Ngoài ra, cũng cần thẳng thắn thừa nhận sự hạn chế về công tác quản lý đô thị. Trong khi hệ thống công trình tiêu nước còn thiếu và yếu, chi phí cho xây dựng mới, cải tạo, nâng cấp hệ thống tiêu thoát nước cần có nguồn vốn lớn và còn hạn hẹp thì công tác quản lý lại bộc lộ nhiều bất cập.

>>Ô nhiễm kênh Bắc Hưng Hải: Đề xuất xử lý hình sự với hành vi cố tình xả thải

Nhiều dự án được đầu tư, công trình được triển khai xây dựng nhưng tiến độ thực hiện chậm, trong đó phải nói đến sự phối hợp trong nghiên cứu, chủ động tìm giải pháp giữa các ngành, địa phương chưa được quan tâm đúng mức. Không ít trường hợp, chỉ vì sự bất cẩn trong công tác cấp đất của cơ quan chức năng, cách giải quyết chưa thấu tình đạt lý, dứt khoát của chính quyền đã ảnh hưởng không nhỏ tới tiến độ cũng như chất lượng công trình.

Ngoài hiện tượng ngập úng, vấn đề ách tắc giao thông tại các cung đường chính cũng là một “u nhọt” đã hình thành từ khoảng 5 năm trở lại đây đối với TP Vinh. Mặt khác, nhiều khu chung cư, khu đô thị “mọc” lên nhiều nhưng quy hoạch hạ tầng, nhất là hạ tầng về nơi dừng, đỗ xe không đảm bảo càng khiến cho nhiều nơi trên địa bàn thành phố Vinh trở nên bí bách.

Thêm vào đó, trong thời gian qua, vấn đề xử lý nước thải sinh hoạt, công tác đấu nối nguồn nước thải sinh hoạt để xử lý hay vấn đề “lọc” các nguồn nước vào hồ điều hoà trên địa bàn thành phố Vinh cũng đang trở thành nội dung đáng bàn.

Hình ảnh nguồn nước tại kênh Bắc có màu đen ngòm, bốc mùi hôi thối dường như đã ám ảnh người dân sống dọc theo đường Nguyễn Sỹ Sách và Phùng Chí Kiên suốt mấy năm nay. Hay nguồn nước từ Hào Thành Cổ Vinh bốc mùi bao trùm cả một vùng rộng lớn tại phường Cửa Nam cũng đã tốn không ít giấy mực của báo giới để phản ánh trong suốt thời gian dài.

Chưa hết, mới đây nhất, nguồn nước thải tập trung tại hồ điều hoà ở phường Vinh Tân, hồ điều hoà tại xã Hưng Hoà có màu đen kịt, bốc mùi hôi thối đã khiến cho các hồ điều hoà này không còn đúng nghĩa theo khái niệm điều hoà không khí như mục tiêu mà những nhà quy hoạch đã đề ra.

>>Nghệ An: Nhà máy đường sông Lam "ngang nhiên" xả thải trực tiếp ra sông ngòi?

Chưa hết, từ ngày 08/02/2023, dư luận thành phố Vinh còn một phen “giật mình” khi báo chí phanh phui Nhà máy xử lý nước thải tập trung thành phố Vinh liên tục xả nước thải đục ngầu ra môi trường. Sau đó, những người có trách nhiệm lý giải rằng do nhà máy “gặp sự cố kỹ thuật”?.

Thế nhưng, theo dư luận thì việc nhà máy này xả nước thải đục ngầu ra môi trường đã kéo dài thời gian qua và đây không phải là lần đầu tiên được nhà chức trách giải thích bằng “điệp khúc” sự cố kỹ thuật.

Hơn nữa, nhà máy này còn hoạt động vượt công suất thiết kế từ năm …2020 cho đến nay nhưng chưa có giải pháp được đưa ra. Chính vì vậy, nước thải tập trung lâu nay vẫn được xử lý theo kiểu “chắp vá” khiến nguy cơ ô nhiễm môi trường vùng đô thị TP Vinh đang hiện hữu, tác động trực tiếp đến đời sống sinh hoạt của người dân địa phương.

Bài 2: Kỳ vọng dự án nghìn tỷ và tư duy đô thị thông minh