Hội An thu phí thăm quan: Liệu có giữ được khách?

>> Hội An có tận thu vé thăm quan?

Thành phố Hội An sẽ thu vé 80 nghìn đồng với người Việt khi vào thành phố. Quyết định này sẽ có hiệu lực từ 15/5. Thông tin lập tức nhận phản ứng rất gay gắt của dư luận những ngày qua.

Thông tin từ phía Hội An, thành phố sẽ thu tiền khách du lịch nội địa với giá 80 nghìn đồng, khách quốc tế là 120 nghìn đồng (trước nay vẫn thu khách quốc tế với giá này). Luận điểm được chính quyền thành phố đưa ra là thành phố cần tiền từ vé để “lấy di tích, nuôi di tích”.

“Hội An là di sản thế giới, nhưng đặc biệt ở chỗ, khu vực được xếp hạng di tích của Hội An rất rộng lớn. Vòng bảo vệ 1 của di tích cũng đã tới cả hàng trăm nóc nhà cổ. Điều này là đặc thù gây nên nhưng trở ngại trong việc bảo tồn cũng như khai thác giá trị di sản. Bởi, số lượng hạng mục cần bảo tồn lớn hơn, người dân sống cùng di tích nên đặc thù từng nóc nhà cũng phức tạp hơn. Và, việc thu phí cho một hạng mục di tích cũng dễ dàng hơn việc “xoay tiền” cho cả một thành phố di sản. Điểm nghẽn này đưa đến quyết định phải thu vé vào thành phố của chính quyền Hội An”, Chủ tịch UBND TP Hội An Nguyễn Văn Sơn lý giải.

Khách quan mà nói, sản phẩm du lịch được tạo nên từ một chuỗi các thành tố, di tích lịch sử, di tích thiên nhiên, di sản văn hóa, văn hóa ẩm thực... trong đó có di sản có giá trị, thậm chí còn vô giá, di sản có giá trị sử dụng, trầm trồ, xuýt xoa, ca ngợi... di sản tạo ra giá trị hàng hóa là du lịch.

Vậy, đến thưởng lãm di sản thì trả phí. Di sản muốn bán vé để giữ gìn, trùng tu tài sản thì sao lại không được? Trong hoàn cảnh nguồn lực từ Nhà nước còn gặp nhiều khó khăn, việc huy động nguồn lực xã hội bằng nhiều cách, trong đó có nguồn thu từ vé, được xem là một trong những giải pháp khả thi nhất.

Có thể hiểu các nhà quản lý ở Hội An mong muốn có thêm nguồn lực để hỗ trợ cho việc bảo tồn, tôn tạo di tích, cải thiện chất lượng dịch vụ và trải nghiệm du lịch cho du khách khi có nguồn lực đầu tư vào nâng cao chất lượng các dịch vụ, cơ sở hạ tầng và môi trường hoặc điều tiết lượng khách đến tham quan, cũng như giảm tải cho khu vực và giúp duy trì tính bền vững của khu phố cổ.

Thế nhưng, không phải ai cũng đồng tình với chính sách thu phí đó, đặc biệt trong bối cảnh hiện nay, tất cả những gì liên quan đến thu tiền, tăng giá đều rất nhạy cảm, dễ nhận được dư luận phản đối hơn là đồng cảm.

>> “Hội An không đánh đổi thương hiệu bằng thu ngân sách”

Liên quan đến vấn đề này, ông Nguyễn Văn Mỹ - Chủ tịch Hội đồng thành viên Công ty Du lịch Lửa Việt cho rằng, trên thế giới cũng chả có nước nào dám bán cả không gian của phố cổ hay của thành phố. Ông Mỹ nhắc lại điều này cực kỳ phi lý, không chỉ bất ngờ mà có những người tỏ ra bất bình vì cách làm. Tức là không cần tham vấn chuyên gia, không cần thăm dò ý kiến của khách, có vẻ tuỳ tiện theo ý kiến của mình như là cái đó của mình cho nên mình có quyền như thế, cho nên cái suy nghĩ này hết sức tai hạn.

Hội An hấp dẫn du khách. Ảnh: VOV

“Bán vé tham quan Hội An là phi lý, không bình thường. Tôi thích Hội An, tôi muốn vào ăn một tô cao lầu thì tôi mua một vé 80.000 đồng à, trong khi tô cao lầu có 40.000 đồng, có vô lý không? Tôi vô uống một ly sinh tố hay một ly cà phê cũng bắt mua vé à? Cực kỳ vô lý”- ông Nguyễn Văn Mỹ nói.

Thực tế cho thấy, những tranh luận cũng đáng suy nghĩ khi đây có thể gây ra hình ảnh xấu đối với Hội An theo cách tận thu, nhất là đánh mất hình ảnh hiếu khách – vốn là thương hiệu quý của thành phố, cũng như có thể rơi vào tình trạng “tham bát bỏ mâm” khi khách du lịch có thể quay lưng lại với Hội An.

Từ sự phản đối của dư luận cho thấy, dường như chính quyền Hội An đã không tính toán hết được tác động tiêu cực từ quyết định thu phí nói trên và thiếu kế hoạch truyền thông cụ thể.

Dưới góc nhìn của nhà văn hóa, cá nhân tôi không ủng hộ việc thu vé trực tiếp, thay vào đó các dịch vụ phụ trợ khác sẽ tương hỗ cho di sản, di tích. Tức là, khi du khách đến với Hội An nói riêng và các di sản, di tích quốc gia khác nói chung, khi du khách ăn, ở, mua hàng hóa, có nghĩa là họ đã tiêu thụ di sản phố cổ một cách gián tiếp. Tất cả những lợi ích đến từ chi tiêu của du khách phải được tính “thành tích” cho cả di sản.

Mặt khác, đã gọi di sản thì nó là văn hóa, mà văn hóa có một logic đặc biệt, đó là khả năng lan tỏa sang các lĩnh vực khác. Tức là, thiết chế văn hóa hay hoạt động nghệ thuật đó lan tỏa thông điệp tích cực, giáo dục giá trị, tình yêu quê hương đất nước cho nhân dân. Nó là nguồn sức mạnh nội sinh cho sự phát triển. Vì thế, Nhà nước cần phải trở thành nhà bảo trợ cho di tích, di sản.

Có thể thấy, không di sản nào có thể tồn tại mãi, không di sản nào có thể trở thành tài nguyên vô tận nếu con người không biết gìn giữ và tôn tạo mà chỉ biết khai thác và sử dụng, nghĩa là chỉ biết tiêu xài cho riêng thế hệ mình.

Và việc thu phí vào khu phố cổ Hội An hợp lý hay không hợp lý, nó vẫn là một vấn đề hết sức nhạy cảm và phức tạp. Vì vậy, cần một cách tiếp cận thận trọng vì trường hợp Hội An sẽ có tác động đối với các địa điểm di tích, di sản khác trên cả nước trong quan điểm quản lý văn hóa chung.

Do vậy, cần một chính sách tổng thế mang tính cần bằng, hài hòa lợi ích các bên, trong đó tầm quan trọng giữ gìn, phát huy các giá trị di sản văn hóa phải được làm chủ đạo.

Nói như Chuyên gia văn hóa Bùi Hoài Sơn: “Cần có chính sách cân bằng lợi ích của tất cả các bên liên quan để tạo ra nguồn thu cho các di tích, thay vì bắt các di tích phải tự kiếm tiền, dẫn đến việc phải bán vé giá cao để đầu tư trực tiếp cho di tích”.