>> Standard Chartered: Kinh tế Việt Nam phục hồi nửa cuối năm 2023

Bơi trong dòng xoáy khó khăn

Từ đầu năm đến nay, tình hình thế giới tiếp tục biến động nhanh, phức tạp. Trong khi hậu quả của đại dịch Covid-19 vẫn kéo dài thì xung đột Nga - Ukraine, cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn ngày càng gay gắt.

Các thách thức lớn hiện nay là thị trường, dòng tiền và thủ tục hành chính trong giải quyết các vấn đề của doanh nghiệp

Tất cả khiến kinh tế toàn cầu đối mặt với rất nhiều khó khăn, thách thức như lạm phát ở mức cao, chính sách tiền tệ bị thắt chặt, lãi suất tăng cao và kéo dài, dẫn đến suy giảm tăng trưởng và cầu tiêu dùng tại nhiều quốc gia là đối tác lớn của Việt Nam, như Mỹ, EU, Nhật Bản, Hàn Quốc…

Phát biểu tại Diễn đàn Cấp cao Cố vấn tài chính Việt Nam lần thứ nhất - năm 2023 với chủ đề “Bơi trong dòng xoáy”, Thứ trưởng Bộ KH&ĐT Trần Quốc Phương đánh giá, Việt Nam là một nền kinh tế có độ mở lớn, nhưng khả năng thích ứng, sức chống chịu đối với các cú sốc bên ngoài, cũng như năng lực cạnh tranh quốc tế còn hạn chế, kinh tế Việt Nam tiếp tục chịu ảnh hưởng nặng nề bởi bối cảnh kinh tế thế giới.

Các thách thức lớn hiện nay là thị trường, dòng tiền và thủ tục hành chính trong giải quyết các vấn đề của doanh nghiệp. Chi phí vốn vẫn ở mức cao, tiếp cận vốn tín dụng, phát hành trái phiếu doanh nghiệp, chào bán chứng khoán còn khó khăn… Dư nợ tín dụng đến hết tháng 6 chỉ tăng 4,28%, thấp hơn so với con số 9,44% của cùng kỳ năm 2022.

Thậm chí, nhiều doanh nghiệp, nhà đầu tư buộc phải chuyển nhượng bớt cổ phần, tài sản, dự án đầu tư trong bối cảnh thị trường mua bán sáp nhập (M&A) không thuận lợi, hoặc chưa muốn vay do sản xuất - kinh doanh đình trệ, không có lãi. Việc duy trì hoạt động và tranh thủ cơ hội thị trường gặp nhiều thách thức…

“Theo tính toán của chúng tôi, ngay cả khi năm nay đạt mục tiêu tăng trưởng 6,5%, thì bình quân hai năm 2024-2025, tăng trưởng GDP phải đạt 7,76%/năm, mới có thể đạt tốc độ tăng trưởng bình quân 5 năm là 6,5%, cận dưới mục tiêu 5 năm 6,5-7%, theo Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ XIII. Còn nếu tăng trưởng năm 2023 chỉ là 6%, thì bình quân hai năm 2024-2025, phải tăng trưởng 8%/năm.

Đây là những mức tăng trưởng rất cao, nhất là trong bối cảnh kinh tế toàn cầu vẫn còn quá nhiều yếu tố bất định, còn kinh tế trong nước thì vẫn tiềm ẩn nhiều rủi ro như hiện nay. Rất khó để đạt được các con số này, nếu như không có thêm những cơ chế, chính sách đột phá”, Thứ trưởng Trần Quốc Phương cho biết.

Ông Nguyễn Anh Dương, Trưởng ban nghiên cứu tổng hợp của CIEM phân tích, xu hướng tăng lãi suất ở các nền kinh tế lớn để kiềm chế lạm phát vẫn hiện hữu, song không còn là chủ đạo. Mặc dù Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) vẫn giữ thông điệp về khả năng tăng lãi suất, nhưng đã có sự đảo chiều ở một số nước, thậm chí tại Việt Nam, trong nửa đầu năm 2023, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã nhiều lần điều chỉnh giảm lãi suất điều hành.

Mặc dù mặt bằng lãi suất hạ song tín dụng tăng trưởng chậm. Xét tương quan giữa tăng trưởng tín dụng và tăng trưởng GDP cho thấy sự đồng điệu, khi tăng trưởng tín dụng có xu hướng giảm thì tăng trưởng GDP cũng giảm.

>> Chứng khoán toàn cầu chao đảo trước nhiều thông tin bất lợi

Chưa vội mừng trên thị trường tài chính

Chia sẻ quan điểm của mình, TS. Lê Xuân Nghĩa, chuyên gia kinh tế cho rằng, một trong những rủi ro lớn nhất của nền kinh tế Việt Nam hiện nay là lãi suất cho vay vẫn còn cao, nhiều doanh nghiệp đang phải chịu lãi vay 14-15%/năm, bất chấp NHNN đã có nhiều nỗ lực giảm lãi suất điều hành.

Mặc dù TTCK Việt Nam được dự đoán sẽ tăng trưởng bùng nổ 24% trong năm 2024, nhưng nhà đầu tư không nên chủ quan với điều này

Ông Nghĩa nhấn mạnh: “Nhiều khả năng cuối năm nay Fed dừng tăng lãi suất và có thể giảm lãi suất từ cuối năm sau. Châu Âu cũng có thể dừng tăng lãi suất từ cuối năm nay do lạm phát giảm nhanh hơn dự đoán. Đây sẽ là cơ hội để NHNN giảm thêm lãi suất, hỗ trợ doanh nghiệp vượt qua khó khăn”.

Bàn về giải pháp chung, ông Nguyễn Anh Dương cho rằng nhiệm vụ ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát vẫn quan trọng, song cũng cần lưu tâm hơn đến tháo gỡ khó khăn cho hoạt động của doanh nghiệp. Một là, cần cải thiện tiếp cận vốn và cả khả năng hấp thụ vốn cho doanh nghiệp; cải thiện môi trường kinh doanh và nâng cao năng suất lao động; mạnh dạn ban hành quy định về cơ chế thử nghiệm cho các mô hình kinh tế mới như Fintech, kinh tế tuần hoàn.

Hai là, thực hiện hiệu quả các hiệp định thương mại tự do (FTA) mà Việt Nam đã ký kết và nghiên cứu, đàm phán nâng cấp một số FTA của ASEAN.

Ba là, cần thu hút và sử dụng hiệu quả đầu tư nước ngoài trong bối cảnh mới, trong đó cân nhắc tăng độ mở cho nhà đầu tư nước ngoài tham gia một số lĩnh vực, liên kết vùng trong thu hút FDI, thúc đẩy chuyển giao công nghệ từ các doanh nghiệp nước ngoài, đào tạo kỹ năng cho người lao động để đáp ứng yêu cầu của doanh nghiệp FDI.

Có thể thấy những khó khăn trong và ngoài nước đã tác động đáng kể đến thị trường tài chính Việt Nam nói chung và thị trường chứng khoán (TTCK) nói riêng. Sau nhiều hỗ trợ của Chính phủ, NHNN và nỗ lực vượt khó của cộng đồng doanh nghiệp, TTCK đã có sự khởi sắc trở lại.

Chuyên gia tại CTCK VNDIRECT đánh giá động lực tăng trưởng chính cho kinh tế Việt Nam trong 6 tháng cuối năm 2023 chủ yếu đến từ các chính sách hỗ trợ kinh tế của Chính phủ. Do đó, các chủ đề đầu tư chính trong nửa cuối năm 2023 cũng sẽ gắn chặt với các chính sách hỗ trợ kinh tế, bao gồm chính sách tiền tệ nới lỏng và chính sách tài khóa mở rộng mà Chính phủ Việt Nam đã thực thi kể từ đầu năm.

Với kỳ vọng lãi suất huy động duy trì xu hướng giảm trong những tháng tới và lợi nhuận của các doanh nghiệp niêm yết phục hồi từ quý 3/2023 trở đi, TTCKViệt Nam xứng đáng được trả mức định giá cao hơn.

“Mặc dù EPS của một số doanh nghiệp niêm yết tăng trưởng âm trong 6 tháng đầu năm 2023 nhưng chúng tôi vẫn kỳ vọng kết quả kinh doanh của các doanh nghiệp này sẽ phục hồi trong giai đoạn 2023-2024 nhờ các chính sách hỗ trợ từ Chính phủ.

Chúng tôi dự báo tăng trưởng lợi nhuận ròng của các công ty niêm yết trên HOSE sẽ tăng trưởng lần lượt là 10,4% và 19,3% cho năm 2023 và 2024. Trong kịch bản cơ sở, chúng tôi kỳ vọng VN-Index sẽ đạt 1.300 điểm trong 6 tháng cuối năm 2023, tương đương với P/E năm 2023 là 13,3 lần (tương ứng với mức -1 độ lệch chuẩn của P/E trung bình 10 năm)”, chuyên gia tại VNDIRECT dự báo.

Tuy nhiên, với quan điểm thận trọng, ông Dominic Scriven, Chủ tịch Công ty Dragon Capital khuyến nghị: “Ngân hàng thế giới (WB) có dự báo sang năm 2024 TTCK Việt Nam sẽ phục hồi lớn, với mức tăng trưởng bùng nổ khoảng 24%, nhưng tôi cho rằng dự báo này có phần chủ quan. Vì các nền kinh tế lớn trên thế giới đều có vấn đề từ Mỹ, châu Âu, đến Trung Quốc, Nhật Bản,...

Vì vậy, việc đầu tiên là chúng ta phải quản trị rủi ro tốt, các nhà đầu tư nên đánh giá đúng khẩu vị rủi ro của mình, đa dạng hoá danh mục và có cố vấn tài chính phù hợp, tránh xảy ra câu chuyện “nước biển cạn mới biết ai không mặc quần”.