Lên phương án “tháo nợ” cho Vinawaco

Sau nhiều lần trao đổi với Bộ Tài chính, Ngân hàng Nhà nước và 2 bên liên quan trực tiếp là Tổng công ty Xây dựng đường thủy - CTCP (Vinawaco) và Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam (Vietcombank), vào cuối tháng 2/2020, Bộ Giao thông - Vận tải (GTVT) đã trình Thủ tướng Chính phủ hướng xử lý tồn tại tài chính và quyết toán vốn nhà nước tại Vinawaco.

Theo đó, Bộ GTVT đề xuất Thủ tướng cho phép Bộ được phê duyệt quyết toán vốn nhà nước tại Vinawaco thời điểm bàn giao sang công ty cổ phần, trong đó không tính khoản nợ Vietcombank trong quyết toán bàn giao.

Sau khi thực hiện quyết toán, Bộ GTVT sẽ phối hợp với Tổng công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn Nhà nước (SCIC) bàn giao quyền đại diện chủ sở hữu nhà nước tại Vinawaco về SCIC, đồng thời cũng bàn giao khoản nợ về SCIC. Trên cơ sở đó, SCIC tổ chức thoái vốn tại Vinawaco và dùng tiền bán vốn để trả nợ Vietcombank, để Vietcombank nộp ngân sách nhà nước.

Khoản công nợ này được “phát lộ” vào tháng 9/2016, khi Vinawaco nhận được thông báo của Vietcombank - Chi nhánh TP.HCM yêu cầu phải trả 53,1 tỷ đồng tiền vay do nhận bàn giao 3 tàu vận tải từ năm 1995. Trong số này, Vietcombank cho biết, phần nợ gốc là 12,59 tỷ đồng; nợ lãi vay 27,2 tỷ đồng, nợ lãi phạt 27,2 tỷ đồng (tính đến ngày 15/2/2017).

Tại thời điểm này, Vinawaco đã chuyển sang hoạt động theo mô hình công ty cổ phần được khoảng 3 năm với vốn điều lệ là 300 tỷ đồng, cổ đông Nhà nước chỉ còn chiếm khoảng 36,62%.

Trước đó, Bộ GTVT cũng đề nghị Thủ tướng cho phép Vinawaco được xóa toàn bộ khoản nợ trị giá khoảng 53 tỷ đồng, bao gồm nợ gốc 12,59 tỷ đồng; nợ lãi vay 27,2 tỷ đồng; nợ lãi phạt 27,2 tỷ đồng tại Vietcombank (tính đến ngày 15/2/2017). Trong trường hợp Vinawaco vẫn phải nhận nợ, thì nguồn vốn để trả nợ là phần vốn nhà nước (trừ vào giá trị phần vốn nhà nước tại Vinawaco) tại thời điểm chính thức chuyển đổi thành công ty cổ phần.

Nếu trả nợ vay theo đề xuất nói trên của Bộ GTVT, tỷ lệ nắm giữ của Nhà nước tại Tổng công ty này sẽ chỉ còn khoảng 18% vốn điều lệ. Mặc dù vậy, theo lãnh đạo Bộ GTVT, đây là lối thoát khả dĩ nhất để xử lý dứt điểm tồn tại , cũng như sớm dứt điểm việc xác định lại giá trị thực tế phần vốn nhà nước tại thời điểm chính thức chuyển thành công ty cổ phần của Vinawaco.

Tuy nhiên, cũng tại thời điểm đó, trong văn bản góp ý đề xuất của Bộ GTVT vào tháng 3/2017, Nhà nước đã bác đề xuất xóa nợ gốc đối với khoản nợ của Vinawaco tại Vietcombank. Viện dẫn chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ năm 2005 tại công văn số 2507/VPCP-KTTH ngày 13/5/2005 và Quyết định số 736/QĐ-NHNN ngày 23/5/2005.

Ông Nguyễn Đồng Tiến, Phó thống đốc Ngân hàng Nhà nước cho rằng, khoản nợ của Vinawaco được hạch toán theo dõi trên tài khoản ngoại bảng cân đối kế toán để tiếp tục thu hồi nợ. Do vậy, đề nghị xóa nợ gốc để xử lý khoản nợ tại Vietcombank là không phù hợp.

Theo một chuyên gia tài chính, với trường hợp của Vinawaco, nếu xác định đúng những khoản nợ trên và tính vào giá trị doanh nghiệp sẽ làm giảm giá trị doanh nghiệp xuống. Điều này nếu xảy ra, sẽ có cách giải quyết, hoặc nhà nước sẽ phải đàm phán với nhà đầu tư để không nắm giữ cổ phần nữa; hoặc nếu tiếp tục giữ cổ phần tại doanh nghiệp này sẽ phải đàm phán mua lại cổ phần với nhà đầu tư. Dù chọn phương án nào, ngân sách nhà nước sẽ bị ảnh hưởng và sẽ có người phải chịu trách nhiệm.