Phát triển điện hạt nhân: Nên hay không?

>>>Dừng dự án điện hạt nhân Ninh Thuận: Sự dũng cảm cần thiết!

Tại COP 26 vừa qua, các quốc gia cam kết về việc phát triển năng lượng sạch (điện mặt trời, điện gió). Tuy nhiên, để khai thác và sử dụng hiệu quả nguồn năng lượng tái tạo này nhất thiết phải có một nguồn điện nền ổn định.

Trong bối cảnh Việt Nam đã hết dư địa để phát triển điện nền là nhiệt điện than và thuỷ điện, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên cho rằng: Phát triển điện hạt nhân là xu hướng tất yếu. Theo đó, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cho biết, việc tạm dừng dự án xây dựng Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận mới là tạm dừng, không phải huỷ bỏ.

"Do vậy, về nguyên tắc không có cơ sở về việc bỏ hoàn toàn dự án Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận. Mặt khác, Ninh Thuận là địa điểm đã được các đối tác cũng như các bộ, ngành liên quan nghiên cứu rất kỹ lưỡng trong thời gian dài và đã khẳng định đây là địa điểm phù hợp nhất để phát triển điện hạt nhân”, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh.

Ở góc độ ngành, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cho biết Bộ Công Thương đã tham mưu Chính phủ về việc cần thiết phải phát triển điện hạt nhân. Bởi lẽ, tại Hội nghị lần thứ 26 các Bên tham gia Công ước khung của Liên Hợp Quốc về Biến đổi khí hậu (COP26) vừa qua, các quốc gia cam kết về việc phát triển năng lượng sạch (điện mặt trời, điện gió). Nhưng để khai thác và sử dụng hiệu quả nguồn năng lượng tái tạo này nhất thiết phải có một nguồn điện nền ổn định.

“Điện nền hiện nay chỉ có nhiệt điện than hoặc thuỷ điện. Nhưng điện than chúng ta đã không còn điều kiện để phát triển và thủy điện cũng đã hết dư địa. Trong khi đó, chúng ta cần phải thực hiện những gì đã cam kết ở COP26 và phát triển điện hạt nhân cũng là xu hướng tất yếu các quốc gia trên thế giới đang thực hiện”, Bộ trưởng nhấn mạnh.

Thông tin thêm, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cho biết 3 năm trước, Hoa Kỳ và Đức là hai quốc gia giảm đã giảm điện hạt nhân nhưng đến nay đã phải xây dựng lộ trình để phát triển mạnh hơn loại hình này, làm cơ sở khai thác và phát triển năng lượng tái tạo.

Do vậy, chúng tôi đã phải "kiên trì" kiến nghị với Chính phủ và Chính phủ đã báo cáo Quốc hội về quy hoạch địa điểm phát triển điện hạt nhân ở Ninh Thuận, chờ đến khi cấp có thẩm quyền quyết định tiếp tục hay không tiếp tục... "Không có địa điểm nào phù hợp hơn phát triển ở đây", Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh.

Trước đó, tại Báo cáo giám sát việc thực hiện Nghị quyết số 31/2016/QH14 của Quốc hội về việc dừng thực hiện chủ trương đầu tư Dự án điện hạt nhân Ninh Thuận giai đoạn 2016 - 2021, Ủy ban Kinh tế của Quốc hội đề nghị Chính phủ xem xét tạm giữ Quy hoạch đối với các vị trí dự kiến xây dựng Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1 và 2.

>>>VBF 2020: KoCham đề xuất Việt Nam cân nhắc xây dựng nhà máy điện hạt nhân

>>>Điều kiện để Việt Nam tái khởi động điện hạt nhân từ năm 2035?

"Trước mắt, cần có chủ trương của Đảng về phát triển điện hạt nhân, trên cơ sở đó tính toán quy hoạch điện hạt nhân và nghiên cứu tái khởi động Dự án điện hạt nhân Ninh Thuận vào thời điểm thích hợp", Ủy ban Kinh tế của Quốc hội nhấn mạnh.

Về vấn đề này, tại Diễn đàn Doanh nghiệp Việt Nam (VBF), Đại diện Phòng Thương mại Hàn Quốc tại Việt Nam (KoCham) và Hiệp hội các doanh nghiệp Ấn Độ tại Việt Nam (InCham) từng bày tỏ mong muốn Việt Nam cân nhắc phát triển điện hạt nhân để hỗ trợ sản xuất ổn định và tăng trưởng bền vững.

Ở góc độ chuyên gia, ông Nguyễn Mạnh Hiến, nguyên Viện trưởng Viện Năng lượng cho rằng, đây là loại nguồn điện có công suất, hệ số phụ tải lớn, có thể đạt tới 90% và phát thải khí nhà kính rất thấp.

"Nếu phát triển điện hạt nhân sau năm 2030, mới có thể hiện thực hoá mục tiêu "net zero" vào năm 2050 theo cam kết của Thủ tướng tại COP26", ông nói.

Không nêu thời gian cụ thể, song ông Trần Chí Thành, Viện trưởng Viện Năng lượng nguyên tử nói, việc quay lại phát triển điện hạt nhân ở Việt Nam "phải bắt đầu sớm". Thời gian để một dự án điện hạt nhân từ khi bắt đầu chủ trương xây dựng cho tới lúc phát điện mất khoảng 15-20 năm, không thể ngắn hơn.

Ông Thành lưu ý, không nên bỏ quy hoạch địa điểm phát triển điện hạt nhân đã có trước đây ở Ninh Thuận, do "chúng ta đã bỏ ra khá nhiều vốn đầu tư vào đây, và không phải vị trí nào cũng thuận lợi, được chọn để phát triển điện hạt nhân".

Ngoài ra, công nghệ phát triển điện hạt nhân ở Việt Nam, theo ông, nên là công nghệ lò nước nhẹ tiên tiến, loại công nghệ các nước đã phát triển thuần thục, hơn là công nghệ lò hạt nhân công suất nhỏ không phải thay thế nhiên liệu tại chỗ.

Trong Văn bản báo cáo Thủ tướng Chính phủ, Trưởng Ban Kinh tế Trung ương, Bộ trưởng Bộ Công Thương... một số nội dung liên quan về cơ chế, chính sách, công nghệ, tài chính cho các dự án năng lượng sạch Việt Nam, Hội đồng Khoa học của Tạp chí Năng lượng thuộc Hiệp hội Năng lượng Việt Nam (VEA) cũng đã nhấn mạnh: “Có thể xem xét lại để đưa điện hạt nhân vào kế hoạch phát triển nguồn điện dài hạn. Trong đó chưa nên xét lò phản ứng cỡ nhỏ SMR vì chưa chín muồi công nghệ và không thích hợp với đất nước đông dân, diện tích hẹp và dài như Việt Nam”.

Trên quốc tế, Thủ tướng Nhật Bản Fumio Kishida cũng đã bắt đầu đề cập đến việc sử dụng năng lượng hạt nhân khi giá năng lượng tăng cao do cuộc khủng hoảng ở Ukraine. Trong bối cảnh lo ngại nguồn cung cấp điện sẽ bị thắt chặt do lệnh cấm nhập khẩu than tăng dần theo lệnh trừng phạt chống lại Nga.