Tin giả “hoành hành”

Theo Cục An ninh mạng và phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao - Bộ Công an, từ năm 2020 đến nay, công an cả nước đã triệu tập, đấu tranh với hơn 1.800 người, khởi tố xử lý hình sự 21 người, xử phạt vi phạm hành chính 466 trường hợp với số tiền hơn 5 tỷ đồng vì phát tán tin giả.

Trước vấn nạn tin giả xuất hiện ngày càng nhiều gây hoang mang dư luận, ảnh hưởng không ít đến công tác phòng chống dịch COVID-19, thậm chí không ít người dân sập bẫy, mất tiền vì tin giả. Điển hình, tháng 5/2021, Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (A05), Bộ Công an phối hợp với Công an Hà Nam ra quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can và bắt tạm giam đối với Trần Văn Lâm (SN 1988) về tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản”. Lâm đã lập nhiều fanpage kêu gọi từ thiện, chiếm đoạt gần 7 tỷ đồng của các nhà hảo tâm.

Tiếp đó, đầu tháng 8, bà Nguyễn Thị T, ở Ninh Bình đăng thông tin lên mạng xã hội, “Niệm 9 chữ chân ngôn Pháp luân công thì trong 10 ngày, người nhiễm COVID-19 có thể khỏi bệnh, chuyển từ dương tính sang âm tính”. Sau đó, người này đã bị xử phạt 10 triệu đồng và gỡ bỏ thông tin đăng sai sự thật.

Hay như mới đây, nhiều cơ quan báo chí đã liên tục thông tin về một trường hợp là Chủ tịch xã, tại huyện Sóc Sơn, Thành Phố Hà Nội, mặc dù là Trưởng ban chỉ đạo phòng, chống dịch COVID-19 nhưng lại yêu cầu các thành viên trong ban chỉ đạo chia sẻ một tin giả liên quan tới dịch Covid-19 đã khiến người dân địa phương vô cùng hoang mang.

Theo PGS.TS Nguyễn Thị Trường Giang, Phó Giám đốc Học viện Báo chí và Tuyên truyền cho rằng, tin giả giống như một loại virus.

“Tiếp xúc với tin giả nhiều lần hoặc nó đến từ một người nổi tiếng, có ảnh hưởng sẽ khiến công chúng bị thuyết phục, tin theo”, TS Giang nói.

TS Giang cho rằng, người dân bị lôi kéo vào tin giả bởi đây thường là những câu chuyện gây sốc, hấp dẫn, đánh mạnh vào trí tưởng tượng, hiếu kỳ của công chúng. Kẻ tung tin giả cũng nắm bắt được xu hướng của mạng xã hội, những vấn đề người dân quan tâm hoặc tâm lý của cộng đồng.

Mạng xã hội là môi trường thuận lợi cho tin giả lan rộng trong bối cảnh nhiều người coi đây là nguồn thông tin chính. Các nghiên cứu gần đây cho thấy, những từ khóa được tìm kiếm nhiều trên mạng xã hội thường trùng với các sự kiện nóng. Theo TS Giang đánh giá: “Sự kiện nào càng nóng, gây tranh cãi càng là đề tài béo bở cho tin giả khai thác”.

Trong khi đó, tỷ lệ công chúng hiểu về truyền thông chưa cao, đa phần dễ tin vào những điều mình đọc được. Họ thiếu kiên nhẫn trong tiếp nhận, tìm hiểu thông tin trước khi chia sẻ và đây là một trong những yếu tố cơ bản trong việc hình thành, lan truyền tin giả.

PGS.TS Nguyễn Thị Trường Giang bày tỏ, nhiều người dùng có tâm lý cho rằng mạng xã hội là môi trường ảo, không phải chịu trách nhiệm nên có thể tự do phát ngôn. Số khác lan truyền tin giả vì tin tưởng những điều bạn bè đăng tải, chia sẻ mà không nghĩ đến việc xác thực lại trên báo chí hoặc các nguồn chính thống.

Động cơ của các đối tượng sản xuất loại tin tức giả này có thể vì mục đích tài chính, chính trị hay hạ uy tín của cá nhân, tổ chức hoặc đơn giản để được tăng tương tác trên mạng.

“Dù với mục đích gì, những hệ quả tin giả gây ra đã ảnh hưởng đến nhiều nhóm đối tượng khác nhau của xã hội, trong đó có những hệ quả nghiêm trọng”, Phó Giám đốc Học viện Báo chí và Tuyên truyền nói.