Vì sao COVID-19 "bỏ quên" Niger?

Từ khi ghi nhận ca mắc đầu tiên vào tháng 3/2020 đến ngày 17/7/2021, quốc gia 24 triệu dân với diện tích 1,26 triệu km2 tại châu Phi này có tổng cộng 5.573 ca mắc Covid-19 và 194 ca tử vong, theo Worldometer. Trong 1 tuần trở lại đây, Niger có thêm 4 ca mắc mới mỗi ngày.

Các chuyên gia thuộc Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) từng kết luận Niger là một trong những môi trường bất lợi nhất trên thế giới đối với Covid-19. Các kết quả nghiên cứu cho thấy lượng nắng Mặt Trời lớn cùng nhiệt độ cao đã giảm đáng kể rủi ro lây nhiễm virus qua cả tiếp xúc bề mặt và không khí.

Một thử nghiệm giả lập trên trang web của Bộ Y tế Mỹ cho thấy độ lây nhiễm của virus SARS-CoV-2 tại thủ đô Niamey, Niger giảm một nửa với tốc độ nhanh gấp đôi so với thành phố New York (Mỹ). Thử nghiệm giả lập trên dùng các yếu tố như lượng tia cực tím trung bình, nhiệt độ, và độ ẩm để thực hiện so sánh.

Ngoài ra, Niger còn có dân số trẻ nhất trên thế giới, với 50% công dân dưới 15 tuổi. Đa số người dân Niger sống ở những khu vực tách biệt. Lí giải vấn đề này, Osman Dar, chuyên gia hệ thống y tế toàn cầu thuộc viện chính sách Chatham House (Anh), nhận định: “Niger có các cộng đồng chăn nuôi lớn. Thời gian (người dân) ở ngoài trời trong điều kiện thông khí tốt cũng đóng vai trò lớn trong giảm thiểu lây nhiễm.”

Trên thực tế, Niger có một hệ thống chăm sóc sức khỏe yếu kém và chịu ảnh hưởng tiêu cực do không đủ kinh phí đào tạo cũng như mua sắm các trang thiết bị y tế hiện đại. Tuy nhiên, việc chính quyền Niger phong tỏa, cấm tổ chức buổi cầu nguyện trong nhà thờ, và đóng biên giới vào tháng 3/2020, 5 tháng trước khi những nước như Anh bắt đầu siết quy định đi lại quốc tế cũng làm giảm khả năng lây nhiễm tại quốc gia này, cũng như không tạo áp lực lên hệ thống chăm sóc sức khỏe. Đến ngày 5/7, tỷ lệ tiêm chủng của Niger mới đạt mức 0,25%.

Mặc dù vậy, các bác sĩ cảnh báo rằng biến chủng Delta dễ lây lan và việc tái mở cửa biên giới đất liền trong những tuần gần đây có thể tạo ra rủi ro đối với hệ thống y tế và phần lớn dân số chưa tiêm chủng như các nước tại khu vực châu Phi, trong đó có Niger. Hiện nay, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) tại châu Phi ngày 15-7 cho biết số trường hợp tử vong vì COVID-19 tại châu lục này đã tăng 43% trong tuần trước có khả năng đe dọa đến sự ổn định của Niger.

Với việc liên minh châu Phi mua lại 270 triệu vaccine phòng Covid-19 cho châu Phi bên cạnh 600 triệu liều vaccine được cung cấp từ COVAX dành cho các nước có thu nhập thấp hơn. Tuy nhiên, với dân số 1,3 tỷ người và mỗi người cần tiêm đủ hai liều, tình trạng thiếu vaccine trầm trọng vẫn sẽ đe dọa khu vực này.

Mặc dù các nước châu Phi vẫn đang tìm cách có đủ lượng vắc-xin để triển khai chiến dịch tiêm chủng quy mô lớn, nhưng các chuyên gia lo ngại, Niger là một quốc gia kém phát triển và không đóng vai trò quan trọng ở châu Phi càng làm mờ đi triển vọng tiếp cận nguồn vaccine để ngăn chặn dịch bệnh.  

Những người Niger rõ ràng không được miễn trừ khỏi tác động của Covid-19, đặc biệt là với biến chủng Delta. Hệ thống chăm sóc sức khỏe Niger đang có rất nhiều thách thức. Chính vì vậy, thách thức đặt ra cho chính phủ Niger là tìm ra cách thức tận dụng nguồn lực hạn chế và sẵn có để giải quyết các trường hợp khẩn cấp về sức khỏe cộng đồng trong khi nỗ lực tìm kiếm các nguồn cung vaccine Covid-19 trong thời gian sớm nhất để ngăn việc hệ thống y tế rơi vào khủng hoảng.