Cần chính sách ưu đãi đặc thù dài hạn cho thu hút đầu tư nông nghiệp ĐBSCL

>>> Kết nối chuỗi liên kết nông sản ĐBSCL

Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) là vùng kinh tế nông nghiệp quan trọng, đóng góp trên 33% GDP nông nghiệp cả nước và 30% GDP của vùng. ĐBSCL đứng đầu cả nước về sản lượng lúa gạo, thủy sản và trái cây. Vùng này đóng góp 56% sản lượng lúa gạo (24,5 triệu tấn), 98% sản lượng cá tra (1,41 triệu tấn) và 60% các loại trái cây cả nước (4,3 triệu tấn), 95% lượng gạo xuất khẩu và 60% lượng thủy sản xuất khẩu của Việt Nam.

100.000 tỷ đồng đầu tư

Tiềm năng là vậy, nhưng theo Bộ NN&PTNT, những năm qua thu hút đầu tư vào lĩnh vực của ĐBSCL vẫn còn trở ngại và thách thức lớn khi cơ sở hạ tầng chưa đồng bộ, nhất là hệ thống giao thông, thủy lợi và hạ tầng cơ sở còn thiếu và chưa đồng bộ, trình độ sản xuất của nông dân còn thấp, năng suất lao động thấp, cơ chế chính sách khuyến khích đầu tư chưa đồng bộ, chưa hấp dẫn nhà đầu tư, trong khi đa phần các doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn của vùng còn nhỏ lẻ, tiềm lực còn yếu, chưa hấp dẫn nhà đầu tư chiến lược, có tiềm năng lớn trong và ngoài nước đầu tư vào lĩnh vực này.

Do vậy, để khuyến khích đầu tư vào nông nghiệp ĐBSCL, Chính phủ đã ban hành nhiều chính sách khuyến khích thu hút đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn ĐBSCL như: chính sách ưu đãi, hỗ trợ về đất đai, tin dụng, chính sách thuế, khoa học và công nghệ…

Chính nhờ những chính sách này, thu hút đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp nông thôn tại ĐBSCL đã có những chuyển biến tích cực. Theo số liệu của Bộ NN&PTNT, tổng vốn đầu tư vào nông nghiệp tại ĐBSCL trong năm 2023 đạt khoảng 100.000 tỷ đồng, tăng 15% so với năm 2022.

Một số dự án đầu tư lớn vào lĩnh vực nông nghiệp, phát triển nông thôn tại ĐBSCL trong năm 2023 bao gồm: Dự án xây dựng nhà máy chế biến gạo 100.000 tấn/năm tại Long An, có tổng vốn đầu tư 1.000 tỷ đồng, được thực hiện bởi Công ty cổ phần Thực phẩm Đồng An; Dự án trồng và chế biến trái cây công nghệ cao tại Tiền Giang, có tổng vốn đầu tư 500 tỷ đồng, được thực hiện bởi Công ty cổ phần Nông nghiệp Tiên Phong; Dự án nuôi thủy sản công nghệ cao tại tỉnh Cà Mau, có tổng vốn đầu tư 200 tỷ đồng, được thực hiện bởi Công ty cổ phần Thủy sản Cà Mau....

>>>Cơ hội phát triển doanh nghiệp ĐBSCL

Cần cơ chế ưu đãi đặc thù

Tại Hội nghị xúc tiến đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn vùng ĐBSCL, Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Trần Thanh Nam gợi ý việc xúc tiến vào nông nghiệp, nông thôn vùng ĐBSCL nên quan tâm ưu tiên các sản phẩm chủ lực của ĐBSCL là lúa gạo, trái cây và thủy sản.

Cạnh đó, Thứ trưởng Nam cho biết, quan điểm của Bộ là đẩy mạnh đầu tư vào lĩnh vực logistic phục vụ cho ngành nông nghiệp. Hiện Bộ đang trình Chính phủ đề án Logistic nông sản, tập trung vào ba trung tâm lớn. Thứ nhất là trung tâm ở các vùng nguyên liệu, giúp đảm bảo kho chứa hàng, nguyên liệu, dịch vụ tư vấn kỹ thuật cho nông dân…

Thứ hai là trung tâm ở các TP lớn vừa đảm bảo khả năng chế biến sâu vừa đảm bảo xuất khẩu. Thứ ba là trung tâm ở cửa khẩu để phục vụ chứa hàng phục và xuất khẩu. Thứ trưởng cho biết, trung tâm này sẽ làm trước ở Móng Cái, Lạng Sơn, Lào Cai, là ba cửa khẩu chính sang Trung Quốc.

Theo Thứ trưởng Nam, các trung tâm dịch vụ này sẽ giúp hạ giá thành xuống để tăng lợi nhuận của doanh nghiệp và người dân. Bộ mong muốn các doanh nghiệp đầu tư vào các trung tâm này. Một trong số đó là Dự án đầu tư tại Trung tâm liên kết, sản xuất, chế biến và tiêu thụ sản phẩm vùng ĐBSCL đặt tại TP Cần Thơ.

Cũng theo Thứ trưởng, xu hướng kinh tế tuần hoàn, giảm phát thải, kinh tế xanh đang được quan tâm. Thế mạnh của ĐBSCL là phụ phẩm nông nghiệp có thể tái tạo sản phẩm có giá trị cao. Vì vậy, ngành nông nghiệp cũng đang muốn hướng đầu tư vào lĩnh vực này.

Về việc này, ông Nam cho biết, Bộ đã hoàn thành xong đề án 1 triệu ha lúa giảm phát thải. Đề án có thể được phê duyệt vào đầu tháng 11 thì sẽ triển khai ngay trên vụ lúa Đông Xuân 2023-2024 với khoảng180.000 ha lúa chất lượng cao giảm phát thải.

Tại hội nghị, nhiều ý kiến đánh giá cao Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao giảm phát thải sẽ là cơ hội để ngành lúa gạo Việt Nam nói chung và của vựa lúa ĐBSCL nói riêng có bước phát triển mới, hướng đến giá cao và mang lại thu nhập lớn cho người dân. Cùng với đó sẽ tạo ra một thói quen sản xuất lúa mới theo hướng xanh, bền vững hơn cho nông dân ĐBSCL.

Nhiều ý kiến của các chuyên gia, nhà quản lý và các doanh nghiệp chia sẻ và đồng tình cho rằng, để thu hút vốn đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn tại ĐBSCL, cần tập trung vào hoàn thiện cơ sở hạ tầng. Đây là yếu tố quan trọng thu hút đầu tư, tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh. Nói như ông David Whitehead, Phó Chủ tịch Phòng Thương mại Úc tại Việt Nam cho biết, các doanh nghiệp Úc khi đầu tư vào ĐBSCL cần được các địa phương hỗ trợ trên 5 vấn đề.

Cụ thể là các tỉnh ĐBSCL cần tiếp tục cải thiện cơ sở hạ tầng để tối ưu hóa hoạt động hậu cần và xử lý vận chuyển các nguồn nguyên vật liệu. Các địa phương cần có hướng dẫn rõ ràng về quy trình và thủ tục xin giấy phép đầu tư, giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và các giấy phép khác.

Bên cạnh đó, cần thời gian chi tiết cho mỗi bước để lập kế hoạch đầu tư, cần duy nhất một đầu mối liên hệ để giải quyết đầu tư nước ngoài tại Việt Nam, cần giảm thiểu sự chậm trễ, quan liêu trong giải quyết công việc.

Bà Nguyễn Thị Hằng, Tổng Giám đốc Công ty cổ phần tập đoàn thủy sản Bồ Đề góp ý, để tạo điều kiện thuận lợi hơn, hấp dẫn hơn và hỗ trợ các doanh nghiệp thì Bộ NN&PTNT và các bộ liên quan, các địa phương cần công khai quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, các dự án mời đầu tư, các chính sách ưu đãi đặc biệt, đặc thù có tính chất dài hạn.

Các cấp, các ngành, các địa phương cần tập trung đầu tư xây dựng, nâng cấp hệ thống giao thông, thủy lợi, điện, thông tin liên lạc, đặc biệt là ở các khu, cụm công nghiệp nông nghiệp, thủy sản. Đồng thời, nâng cao trình độ sản xuất của nông dân, ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất. Các địa phương cần tạo môi trường đầu tư thông thoáng, minh bạch để thu hút các nhà đầu tư trong và ngoài nước... nhằm tạo nguồn lực và sức bật mới cho phát triển nông nghiệp, nông thôn vùng ĐBSCL.