Đánh giá hiệu quả hoạt động kinh doanh của ngân hàng sao cho phù hợp? (Kỳ 3)

Việc giảm thu nhập này ảnh hưởng lớn đến thu nhập lãi cận biên (NIM) và lợi nhuận trước thuế của các TCTD, dẫn đến giảm điểm các chỉ tiêu trong nhóm tiêu chí Kết quả hoạt động kinh doanh. Do đó, đề nghị NHNN xem xét cho phép các TCTD ghi nhận lại khoản thu nhập đã giảm để đánh giá chính xác kết quả hoạt động kinh doanh trong kỳ, tạo động lực cho các ngân hàng tiếp tục ủng hộ, thực hiện theo các chủ trương chia sẻ, hỗ trợ nền kinh tế của Chính phủ và NHNN.

Về tiêu chí Khả năng thanh khoản (Điều 11):

- Tỷ lệ tài sản có tính thanh khoản cao bình quân so với tổng tài sản bình quân quy định tại Điều 11, Khoản 1, Điểm a: Theo quy định tại TT 22/2019/TT-NHNN, “Tỷ lệ tài sản có tính thanh khoản cao bình quân so với tổng nợ phải trả” đạt 10% là đảm bảo quy định và đảm bảo mục tiêu về khả thanh khoản của TCTD. Cách tính tại Thông tư 22 mẫu số được quy định là tổng nợ phải trả,còn mẫu số quy định tại Thông tư 52 tính trên tổng tài sản có bình quân tại 4 quý gần nhất thường sẽ lớn hơn so với tổng nợ phải trả tại thời điểm.

Tuy nhiên, Thông tư 52 đang quy định các ngưỡng này khá cao khi thực hiện chấm điểm xếp hạng, cụ thể Ngưỡng 1 là 20% và Ngưỡng 2 là 15%. Điều này rất khó để các NHTM đạt được, vì hiện nay các NHTM chỉ đạt xoay quanh mức từ 12 đến dưới 15%. Vì vậy, để đạt được mức tỷ lệ theo yêu cầu tại Thông tư 52 tại ngưỡng 1 và 2 như trên thì các ngân hàng phải dự trữ một lượng lớn thanh khoản cao với khả năng sinh lời thấp, điều này sẽ ảnh hưởng lớn đến hiệu quả kinh doanh và năng lực tài chính của các NHTM.

Đề xuất thay thế bằng Tỷ lệ dự trữ thanh khoản theo quy định của NHNN tại Thông tư 22/2019/TT-NHNN để thống nhất theo bộ chỉ tiêu an toàn thanh khoản theo quy định của NHNN, và xem xét ghi nhận điểm tối đa cho trường hợp các NHTM tuân thủ quy định tại Thông tư 22/2019/TT-NHNN.

Bên cạnh đó, tỷ lệ nguồn vốn ngắn hạn được sử dụng để cho vay trung và dài hạn và tỷ lệ dư nợ cho vay so với tổng tiền gửi (LDR) quy định tại Điều 11, Khoản 1, Điểm b và c: Theo quy định tại Thông tư 52, các NHTM phải kiểm soát Tỷ lệ nguồn vốn ngắn hạn được sử dụng để cho vay trung và dài hạn tối đa ở mức 25% và LDR tối đa ở mức 70% thì mới đạt điểm tối đa.

Tuy nhiên theo quy định tại Thông tư 08/2020/TT-NHNN sửa đổi bổ sung Thông tư 22/2019/TT-NHNN, các NHTM được phép duy trì tỷ lệ tối đa nguồn vốn ngắn hạn được sử dụng để cho vay trung và dài hạn giảm dần theo lộ trình từ 40% hiện nay xuống 30% từ ngày 01/10/2023; đối với tỷ lệ LDR, các NHTM được phép duy trì tỷ lệ tối đa 85%. Vì vậy, để đảm bảo phù hợp với lộ trình định hướng nêu trên, đề xuất NHNN xem xét điều chỉnh lại ngưỡng tính điểm đối với 2 chỉ tiêu này theo hướng ghi nhận điểm tối đa cho trường hợp các NHTM tuân thủ quy định tại Thông tư 22/2019/TT-NHNN.     

Tỷ lệ tiền gửi của khách hàng có số dư tiền gửi lớn so với tổng tiền gửi tại Điều 11, Khoản 1, Điểm d: Theo đó, biên độ của Ngưỡng 2 và Ngưỡng 3 là 3% chưa phù hợp với biên độ giữa Ngưỡng 1 và Ngưỡng 2 là 5%, đồng thời, qua thực tế hoạt động kinh doanh, nhóm khách hàng này cũng luôn luôn ổn định không có biến động mạnh và ảnh hưởng đến thanh khoản của ngân hàng. Theo đó, đánh giá Ngưỡng 3 ở mức 15% là phù hợp với thực tế hoạt động của các ngân hàng TMCP hiện nay.

Đề nghị NHNN xem xét và điều chỉnh lại các ngưỡng đánh giá liên quan đến khả năng thanh toán và thay đổi cách tính Tỷ lệ tài sản có tính thanh khoản cao bình quân so với tổng tài sản bình quân theo cách tính quy định tại Thông tư 22.

Đối với chỉ tiêu định tính quy định tại Điều 11, Khoản 2, Điểm a: TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài sẽ bị trừ điểm nếu không tuân thủ các quy định pháp luật về tỷ lệ khả năng chi trả, tỷ lệ tối đa của nguồn vốn ngắn hạn được sử dụng để cho vay trung và dài hạn, tỷ lệ dư nợ cho vay so với tổng tiền gửi. Tuy nhiên, các tỷ lệ này đã được chấm điểm định lượng tương ứng với các chỉ tiêu Tỷ lệ tài sản có tính thanh khoản cao bình quân so với tổng tài sản bình quân; Tỷ lệ nguồn vốn ngắn hạn được sử dụng để cho vay trung và dài hạn; Tỷ lệ dư nợ cho vay so với tổng tiền gửi (Điều 11, Khoản 1), do đó đề xuất NHNN xem xét loại bỏ khỏi phần chấm điểm định tính (bỏ quy định tại Điều 11, Khoản 2, Điểm a).

Về mức độ nhạy cảm đối với rủi ro thị trường (Điều 12):

Điểm b, Khoản 1: Về tỷ lệ chênh lệch giữa tài sản nhạy cảm lãi suất và nợ phải trả nhạy cảm lãi suất so với Vốn chủ sở hữu: Tỷ lệ này chưa thực sự phản ánh được mức độ rủi ro lãi suất của ngân hàng do: (i) tỷ lệ được tính trên cơ sở thuyết minh rủi ro lãi suất, không có sự tách biệt giữa rủi ro lãi suất sổ kinh doanh (thuộc rủi ro thị trường) và rủi ro lãi suất sổ ngân hàng, trong khi 2 rủi ro này có tính chất tác động khác nhau; (ii) không xét đến kỳ hạn định giá lại lãi suất.

 Đối với rủi ro lãi suất sổ ngân hàng, trạng thái rủi ro lãi suất cần được đánh giá trên cơ sở các chênh lệch tài sản có - tài sản nợ nhạy cảm lãi suất theo từng dải kỳ hạn chi tiết gắn với xu hướng biến động lãi suất của kỳ hạn tương ứng, từ đó đánh giá tác động đến mức thay đổi thu nhập lãi thuần (NII) và thay đổi giá trị kinh tế vốn chủ sở hữu (EVE). Vì vậy, đề xuất NHNN xem xét điều chỉnh chỉ tiêu này để phù hợp với các chỉ tiêu quản lý rủi ro lãi suất sổ ngân hàng quy định tại Thông tư 13/2018/TT-NHNN, theo hướng sử dụng chỉ tiêu Trạng thái chênh lệch kỳ định lại lãi suất để thay thế (Điều 56, Khoản 1 tại Thông tư 13/2018/TT-NHNN)...