Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam: Nhà đầu tư "dè dặt" vì suất đầu tư bị đội cao

Liên quan đến dự án đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam, bên cạnh mối quan tâm về tính thời điểm, mức độ hiệu quả tài chính thì suất đầu tư cao hơn ít nhất 1,5 lần so với các nước có ngành công nghiệp đường sắt phát triển như Trung Quốc, Pháp, Tây Ban Nha, Morocco, Saudi Arabia... cũng đang được xem là những nguyên nhân khiến các nhà đầu tư “thận trọng” khi được hỏi về điểm “hút” đầu tư của dự án đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam.

Được biết, dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam có đưa ra đề xuất vốn tư nhân tham gia dự án từ 10-20% và theo hình thức hợp tác công - tư (PPP). Chia sẻ với phóng viên Báo Diễn đàn Doanh nghiệp, khi được hỏi, làm thế nào để thu hút các nhà đầu tư tư nhân tham gia vào dự án này trong bối cảnh nguồn ngân sách vốn đầu tư công đang ngày càng hạn hẹp? Ông Lê Viết Hải – Chủ tịch HĐQT, kiêm Tổng Giám đốc Tập đoàn Xây dựng Hoà Bình cho biết: “Thông qua tìm hiểu, mặc dù suất đầu tư cho 1km đường tại Việt Nam cao hơn, tuy nhiên, tốc độ của đoàn tàu lại thấp hơn, trong khi tốc độ lại là một trong những yếu tốt quan trọng ảnh hưởng trực tiếp tới chi phí vận hành, tính cạnh tranh của loại hình vận tải. Bên cạnh đó còn tạo ra nhiều bất lợi trong quá trình khai thác sau này”.

Làm một phép tính đơn giản, có thể dễ dàng tính được chi phí trung bình để đầu tư 1km đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam như sau, với tổng chiều dài 1.545 km và chi phí vốn đầu tư cho dự án là 58,71 tỷ USD, như vậy, mỗi km đường sắt tốc độ cao tại Việt Nam lên tới 38 triệu USD.

Trong khi tại các quốc gia khác, ví dụ như Morocco, mới đây đã khánh thành tuyến đường sắt cao tốc Al-Boraq của họ nối thành phố Tangier với thành phố Casablanca, với tổng chiều dài là 200km với tổng mức đầu tư là 2,4 tỷ USD, sử dụng công nghệ của Pháp. Như vậy, giá thành xây dựng 1km đường sắt cao tốc tại Morocco chỉ ở mức 14 triệu USD.

Ngoài ra, kinh nghiệm tại Saudi Arabia cũng cho thấy, với tuyến đường cao tốc có chiều dài 450km và tổng mức đầu tư là 7,87tỷ USD, chi phí đầu tư xây dựng 1km cũng không vượt quá 17,5 triệu USD.

Đáng chú ý, theo đánh giá của Ngân hàng Thế giới, hiện nay Trung Quốc đang có chi phí xây dựng rẻ nhất. Cụ thể, tuyến đường sắt cao tốc của Trung Quốc với tốc độ tối đa 350km/h có chi phí xây dựng khoảng 17-21 triệu USD/km, trong đó có cả chi phí xây dựng cầu cạn và đường hầm xuyên núi. Các con số này cho thấy chi phí xây dựng 1km đường sắt cao tốc ở các nước đang phát triển dao động trong khoảng 14-21 triệu USD.

Như vậy, có thể dễ dàng nhìn thấy, chi phí xây dựng cho 1km đường sắt cao tốc tại Việt Nam cao hơn, với mức cao nhất là 2,7 lần.

Như vậy, rõ ràng sự dè dặt của nhà đầu tư là có cơ sở, bởi, khi mỗi đồng đầu tư bỏ ra của nhà đầu tư họ phải biết được có khả thi, có cơ hội hoàn vốn và có lãi hay không trước khi “xuống tiền”.

Theo định nghĩa của Liên minh châu Âu, đường sắt cao tốc phải có tốc độ tối thiểu là 245 km/h đối với đường ray nâng cấp, và 295 km/h đối với đường mới. Xét theo tiêu chí này, đường sắt cao tốc là cuộc chơi của các quốc gia có tiềm lực tài chính và công nghệ mạnh.

Hiện nay, mặc dù lãnh đạo của nhiều nước đã và đang bàn về các kế hoạch xây dựng ĐSCT như Brazil, Argentina… nhưng trên thế giới mới chỉ có Nhật Bản, Pháp, Đức, Italia, Tây Ban Nha, Trung Quốc, Hàn Quốc và Đài Loan là thực sự sở hữu những hệ thống đường sắt cao tốc lớn, hoàn chỉnh, theo đúng tiêu chí trên.