Dự thảo Bộ Tiêu chí đánh giá hội: Cần sát hơn với các quy định pháp luật hiện hành

Trả lời Công văn số 4903/BNV-TCPCP ngày 01/10/2021 của Bộ Nội vụ về việc đề nghị đóng góp ý kiến về dự thảo Bộ Tiêu chí đánh giá hội (Dự thảo), Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho rằng, việc ban hành và áp dụng Bộ Tiêu chí đánh giá hội có thể góp phần thúc đẩy cải thiện hiệu quả hoạt động của các hội và phát huy vai trò của hội tham gia vào phát triển kinh tế-xã hội của đất nước. Tuy nhiên, Dự thảo này cần được điều chỉnh cho sát hơn với các quy định pháp luật hiện hành.

Cụ thể, về mục đích và yêu cầu của Bộ Tiêu chí, theo VCCI, Dự thảo xác định mục đích của Bộ Tiêu chí đánh giá hội “là công cụ để các hội tự đánh giá về tổ chức, hoạt động được khách quan, công bằng và minh bạch nhằm tăng cường hiệu quả hoạt động theo nguyên tắc tự nguyện, tự quản, tự chủ của hội, góp phần phát huy vai trò của hội tham gia vào phát triển kinh tế - xã hội của đất nước”.

Tuy nhiên, theo quy định tại khoản 1 Điều 2 Nghị định 45/NĐ-CP của Chính phủ quy định về tổ chức, hoạt động và quản lý hội, hội được thành lập và hoạt động nhằm “bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của hội, hội viên, của cộng đồng; hỗ trợ nhau hoạt động có hiệu quả, góp phần vào việc phát triển kinh tế – xã hội của đất nước, được tổ chức và hoạt động theo Nghị định này và các văn bản quy phạm pháp luật khác có liên quan”.

Điều 3 Nghị định 45 quy định các nguyên tắc tổ chức, hoạt động của hội, đó là: “1. Tự nguyện; tự quản; 2. Dân chủ, bình đẳng, công khai, minh bạch; 3. Tự bảo đảm kinh phí hoạt động; 4. Không vì mục đích lợi nhuận; 5. Tuân thủ Hiến pháp, pháp luật và điều lệ hội.”

Theo VCCI, với các quy định pháp luật đã nêu, mục đích của Bộ Tiêu chí cần được điều chỉnh theo hướng giúp các hội tuân thủ đầy đủ các quy định của pháp luật và điều lệ hội.

Do vậy, VCCI đề nghị Cơ quan soạn thảo cân nhắc điều chỉnh mục đích của Bộ Tiêu chí theo hướng: “Bộ Tiêu chí đánh giá hội là công cụ để các hội tự đánh giá về tổ chức, hoạt động được khách quan, công bằng và minh bạch nhằm tăng cường hiệu quả hoạt động theo nguyên tắc tự nguyện, tự quản, tự chủ của hội, góp phần phát huy vai trò của hội tham gia vào phát triển kinh tế-xã hội của đất nước và đảm bảo tuân thủ đầy đủ quy định của pháp luật và điều lệ hội”.

Bên cạnh đó, VCCI cũng cho rằng, Dự thảo đã nêu yêu cầu “Bộ Tiêu chí phải được cụ thể hóa để thuận lợi cho việc tự đánh giá và thẩm định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền”. Yêu cầu này cần được điều chỉnh chi tiết hơn về mặt chủ thể cho từng hoạt động có liên quan. Đó là việc tự đánh giá của hội và việc thẩm định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.

“Do đó, đề nghị Cơ quan soạn thảo điều chỉnh yêu cầu này theo hướng: “Bộ Tiêu chí phải được cụ thể hóa để thuận lợi cho việc tự đánh giá của hội và thẩm định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền”, VCCI góp ý.

Ngoài ra, theo VCCI, nếu như yêu cầu đối với Bộ Tiêu chí được hiểu là những điều cần đạt được đối với Bộ Tiêu chí, thì yêu cầu “Tăng cường tính tự nguyện, tự quản, tự chủ của hội trong quá trình tổ chức, hoạt động theo quy định của Điều lệ hội và quy định của pháp luật”, cần được cân nhắc thêm bởi dường như nội dung này lặp lại nội dung đã nêu trong phần mục đích của Bộ Tiêu chí. Yêu cầu “Thời gian đánh giá hàng năm” lại liên quan tới quy trình đánh giá, chứ không phải là yêu cầu đối Bộ Tiêu chí. Do vậy, đề nghị Cơ quan soạn thảo nghiên cứu thay thế hai yêu cầu này bằng những điều cần đạt được đối với Bộ Tiêu chí.

VCCI cũng đề nghị Cơ quan soạn thảo nghiên cứu, cân nhắc bổ sung một số yêu cầu đối với Bộ Tiêu chí bao gồm:

Bộ Tiêu chí cần được xây dựng theo hướng sát với các quy định pháp luật về hội và thực tiễn tổ chức, hoạt động của các hội. Yêu cầu này sẽ giúp việc lựa chọn các tiêu chí cụ thể và xây dựng Bộ Tiêu chí sát với mục đích mà Dự thảo đã nêu.

Đảm bảo tính khả thi trong việc áp dụng trên diện rộng đối với các hội. Nếu đáp ứng được yêu cầu này, các tiêu chí được lựa chọn và Bộ Tiêu chí chung sau này sẽ có thể tạo thuận lợi cho các hội áp dụng trên thực tế.

Có ý nghĩa đối với việc cải thiện hiệu quả hoạt động của các hội. Bộ Tiêu chí cần đáp ứng yêu cầu này, bởi mỗi tiêu chí được lựa chọn cần được rà soát và đánh giá sao cho có thể giúp các hội chỉ ra được điểm mạnh cần phát huy, điểm yếu cần khắc phục, từ đó giúp các hội xác định và triển khai các giải pháp cải thiện hiệu quả hoạt động của các hội sau khi tiến hành đánh giá. Yêu cầu này nếu được đáp ứng, cũng giúp các cơ quan nhà nước nắm bắt được hiệu quả hoạt động của hội, và có khuyến nghị chính xác, kịp thời đối với hội.

Yêu cầu bảo mật thông tin đánh giá theo Bộ Tiêu chí. Dự thảo đã xác định một loạt các chỉ tiêu tự đánh giá kèm theo các tài liệu kiểm chứng đã nêu tại Bảng Nội dung tiêu chí, và nếu đi vào thực hiện, thì các hội cần phải cung cấp lượng thông tin, tài liệu không nhỏ kèm theo kết quả tự đánh giá theo Bộ Tiêu chí. Những thông tin, tài liệu này chỉ nên được sử dụng bởi những cá nhân, tổ chức có thẩm quyền bởi nếu bị sử dụng tùy tiện, hoặc không đúng mục đích có thể dẫn tới ảnh hưởng nghiêm trọng tới uy tín, hình ảnh của các hội.