Kiểm tra chất lượng hàng nhập khẩu: Đột phá cải cách kiểm tra chuyên ngành

Dự thảo Đề án Cải cách mô hình kiểm tra chất lượng, kiểm tra an toàn thực phẩm đối với hàng hóa nhập khẩu mà Bộ Tài chính công bố cuối tháng 9/2020 đang được Văn phòng Chính phủ cùng các bộ rà soát trước khi trình Thủ tướng Chính phủ.

CBCC Chi cục Hải quan KCN Bắc Thăng Long kiểm tra hàng hóa XNK. ẢNh: Báo Hải Quan.

Giảm thời gian và chi phí cho doanh nghiệp

Theo đánh giá của cơ quan hải quan, thời gian qua, với sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, công tác kiểm tra chuyên ngành (KTCN) đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu đã đạt được một số kết quả nhưng chưa đáp ứng được yêu cầu của cải cách, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia trong giao lưu thương mại qua biên giới.

Hơn nữa, trong quá trình tổ chức triển khai thực hiện công tác KTCN đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu còn tồn tại nhiều vấn đề bất cập làm phát sinh thủ tục hành chính, tăng chi phí, kéo dài thời gian làm thủ tục của doanh nghiệp, gây lãng phí nguồn lực cho xã hội. Từ đó, dẫn đến giảm khả năng cạnh tranh của Việt Nam trong trao đổi thương mại, hội nhập kinh tế quốc tế.

Để tiết kiệm thời gian, chi phí, nguồn lực cho doanh nghiệp và xã hội nhưng vẫn đảm bảo yêu cầu quản lý nhà nước về chất lượng hàng hóa, ngày 13/11/2019, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 99/NQ-CP, trong đó giao: “Bộ Tài chính cải cách mạnh mẽ thủ tục hải quan theo hướng điện tử hóa, hướng tới hải quan điện tử, phù hợp chuẩn mực quốc tế; chủ trì xây dựng Đề án cải cách KTCN theo hướng cơ quan hải quan là đầu mối thực hiện KTCN tại cửa khẩu (trừ các mặt hàng liên quan đến an ninh, quốc phòng, kiểm dịch...), bộ quản lý chuyên ngành thực hiện hậu kiểm.

Cục Kiểm định hải quan triển khai Trạm kiểm định di động phục vụ công tác kiểm tra nhanh các lô hàng phế liệu tại cảng Hải Phòng.

Từ cuối năm 2019 đến nay, Bộ Tài chính đã giao cho Tổng cục Hải quan khẩn trương xây dựng “Đề án Cải cách mô hình kiểm tra chất lượng, kiểm tra an toàn thực phẩm đối với hàng hóa nhập khẩu” trên cơ sở lấy ý kiến và được sự đồng thuận của các bộ quản lý chuyên ngành và đáp ứng được các yêu cầu theo chỉ đạo của Chính phủ.

Theo Bộ Tài chính, đề án đáp ứng được nhiều mục tiêu cốt lõi đề ra như: cắt giảm chi phí, thời gian và tạo thuận lợi cho doanh nghiệp; bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân kinh doanh và người tiêu dùng; nâng cao hiệu quả quản lý chất lượng đối với hàng hóa nhập khẩu.

Đặc biệt, đề án góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động kiểm tra chất lượng, kiểm tra an toàn thực phẩm đối với hàng hóa nhập khẩu nhằm đảm bảo quản lý chặt chẽ, đúng quy định pháp luật đối với hàng hóa nhập khẩu, góp phần đảm bảo an ninh quốc gia, an toàn kinh tế. Tổ chức lại mô hình hoạt động kiểm tra chất lượng, kiểm tra an toàn thực phẩm đối với hàng hóa nhập khẩu theo hướng đơn giản, hiệu quả, phân công trách nhiệm một cách hợp lý, rõ ràng, minh bạch giữa các bên tham gia (các bộ quản lý ngành, lĩnh vực, cơ quan hải quan, các tổ chức đánh giá sự phù hợp được chỉ định).

Đồng bộ ba phương thức kiểm tra

Đề án gồm 7 nội dung cải cách.

Một là, đề nghị giao cơ quan hải quan là đầu mối trong kiểm tra chất lượng, kiểm tra an toàn thực phẩm đối với hàng hóa nhập khẩu.

Hai là, áp dụng đồng bộ 3 phương thức kiểm tra (kiểm tra chặt, kiểm tra thông thường, kiểm tra giảm) để giảm số lô hàng nhập khẩu phải kiểm tra.

Ba là, đơn giản hóa thủ tục kiểm tra chất lượng, kiểm tra an toàn thực phẩm đối với hàng hóa nhập khẩu.

Bốn là, thực hiện kiểm tra theo mặt hàng để cắt giảm số lượng lô hàng phải kiểm tra.

Năm là, áp dụng đầy đủ, thực chất nguyên tắc quản lý rủi ro trong kiểm tra chất lượng, kiểm tra an toàn thực phẩm đối với hàng hóa nhập khẩu.

Sáu là, bổ sung đối tượng được miễn kiểm tra chất lượng, kiểm tra an toàn thực phẩm.

Bảy là, ứng dụng hệ thống công nghệ thông tin để triển khai mô hình mới.