Lo ngại cuộc chiến tranh lạnh mới

Không có tội danh nào trong cáo trạng của Hoa Kỳ chống lại Huawei Technologies đề cập một cách cụ thể và trực tiếp về mạng 5G hoặc cơ quan gián điệp của Trung Quốc. Nhưng họ đã gửi một thông điệp rõ ràng tới các nhà lãnh đạo thế giới đang cân nhắc liệu có nên sử dụng thiết bị của Huawei cho các mạng không dây thế hệ mới kết nối mọi thứ từ điện thoại, ô tô đến các tàu chở dầu hay không: công ty công nghệ lớn nhất của Trung Quốc là mối đe dọa đối với an ninh quốc gia.

Thông điệp từ Hoa Kỳ

Trước đó, các bản cáo trạng đã làm gia tăng sự chú ý vào Huawei, biểu tượng cho sự phát triển kinh tế của Trung Quốc và thách thức vị thế của Hoa Kỳ với tư cách là siêu cường hàng đầu thế giới. Đặc biệt, quyết định khởi tố bà Mạnh Vãn Chu, con gái của tỷ phú sáng lập Huawei Nhậm Chính Phi đã khiến Bắc Kinh nổi giận và gia tăng mối lo ngại trên toàn cầu về một cuộc chiến tranh lạnh mới.

Đối với Huawei, bản cáo trạng đến vào thời điểm không thể tồi tệ hơn. Kể từ khi bà Mạnh - Giám đốc tài chính của Huawei - bị bắt tại Canada vào ngày 1 tháng 12 sau một yêu cầu của Hoa Kỳ, công ty đã phải vật lộn để thuyết phục thế giới rằng thiết bị của họ sẽ không được sử dụng cho hoạt động gián điệp.

Các bản cáo trạng là một cuộc tấn công trực tiếp vào uy tín của Huawei. Mỹ đã cáo buộc bà Mạnh đã trình bày sai lệch việc kinh doanh của Huawei với Iran cho chính phủ Mỹ và bốn tổ chức tài chính kể từ năm 2007, vi phạm lệnh trừng phạt của Mỹ. Bản cáo trạng này cũng cáo buộc công ty này phá hủy bằng chứng một khi nó nhận thức được về cuộc điều tra của Hoa Kỳ.

Một cáo trạng khác trích dẫn e-mail giữa Huawei Hoa Kỳ và Trung Quốc cho thấy các kỹ sư đã âm mưu đánh cắp bí mật thương mại từ T-Mobile USA. Các tài liệu trích dẫn các e-mail từ các nhân viên ở Trung Quốc, những người nhiều lần thúc giục các đồng nghiệp của mình thu thập các thông tin quan trọng về Tappy, một robot được sử dụng để kiểm tra điện thoại di động mà Huawei muốn sử dụng cho mục đích riêng của mình.

Khi T-Mobile khiếu nại về hành vi cố gắng ăn cắp bí mật thương mại, Huawei bị cáo buộc đã che đậy vấn đề bằng một cuộc điều tra nội bộ sai lệch và đổ lỗi cho các nhân viên vì bất kỳ hành vi sai trái nào.

Trên thực tế, Huawei đã thành lập một Ủy ban nội bộ để trao tiền thưởng hàng tháng cho các nhân viên đã đánh cắp tài sản trí tuệ có giá trị nhất từ các đối thủ cạnh tranh, bản cáo trạng tranh luận. Hai lần một năm, tiền thưởng đặc biệt được trao cho những nhân viên từ ba khu vực đã thu thập thông tin bí mật đặc biệt quan trọng.

"Các nhân viên được chỉ đạo đăng thông tin bí mật thu được từ các công ty khác trên trang web nội bộ của Huawei, hoặc trong trường hợp thông tin đặc biệt nhạy cảm, gửi e-mail được mã hóa đến hộp thư điện tử đặc biệt", cáo trạng nêu rõ.

Có thể thấy rằng, các cáo buộc đã củng cố luận điểm của chính quyền Trump rằng Huawei đang hoạt động theo lệnh của chính phủ Trung Quốc. Mặc dù không có bằng chứng rõ ràng nào cho thấy các sản phẩm của công ty bị xâm phạm, nhưng rất khó để biết chắc chắn - một rủi ro mà Mỹ cho rằng là quá lớn đối với cơ sở hạ tầng quan trọng như 5G.

"Họ không chỉ theo đuổi lập luận rằng có bằng chứng chắc chắn về hành vi gián điệp trước đây", Graham Webster, một thành viên của nhóm nghiên cứu New America có trụ sở tại Washington, chuyên nghiên cứu về nền kinh tế số của Trung Quốc, nói. "Họ đang cố gắng làm suy yếu niềm tin vào Huawei nói chung, nói rằng công ty này không thể được tin tưởng để xây dựng cơ sở hạ tầng của bạn". 

Vụ việc này là một dấu hiệu nữa cho thấy căng thẳng chiến lược rộng lớn hơn giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới sẽ tiếp tục tồn tại ngay cả khi họ đạt được thỏa thuận chấm dứt cuộc chiến thương mại kéo dài hàng tháng đang bắt đầu ảnh hưởng đến tăng trưởng toàn cầu và lợi nhuận doanh nghiệp.

Điều này sẽ làm việc đàm phán giữa hai nước trở nên khó khăn hơn khi trợ lý kinh tế hàng đầu của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tới thăm Washington. 

Huawei và 5G chỉ là một phần của cuộc chiến

Úc và New Zealand đã cùng Mỹ ngăn sự tham gia của Huawei vào mạng 5G. Các quốc gia khác như Canada, Anh, Đức và Pháp vẫn chưa đưa ra quyết định. Đó không phải là một lựa chọn dễ dàng. Về mặt thương mại, Huawei là một lựa chọn rẻ hơn so với các đối thủ: Công ty này cho biết họ đã giành được hơn 30 hợp đồng 5G trên toàn cầu, 18 trong số đó đến từ các nước châu Âu.

TPG Telecom của Úc hôm thứ ba đã hủy các kế hoạch xây dựng mạng di động thứ tư của đất nước, nói rằng kế hoạch này không còn hợp lý về tài chính sau khi chính phủ ngăn cấm Huawei.

"Vì thị trường toàn cầu hiện đang rất vững chắc và Huawei là một công ty dẫn đầu về công nghệ và giải pháp, tôi không nghĩ những tin tức gần đây về công ty này sẽ ảnh hưởng đến việc triển khai 5G của Huawei - cả ở Trung Quốc và ở nước ngoài", Bing Duan, nhà phân tích của Nomura Asset Management cho biết.

Theo các quan chức Mỹ, việc kiểm soát mạng 5G có thể cho phép kẻ thù phá hoại ngành công nghiệp trên diện rộng và gây ra sự sụp đổ xã hội. Cao ủy Liên minh châu Âu phụ trách vấn đề công nghệ Andrus Ansip kêu gọi các công ty xem xét lại quan hệ đối tác với các công ty Trung Quốc do đạo luật tình báo mà trong đó, bất kỳ tổ chức và công dân nào hỗ trợ các cơ quan gián điệp của Bắc Kinh sẽ bị điều tra.

Chính phủ Trung Quốc coi các cáo buộc là một phần trong kế hoạch của Mỹ nhằm kìm hãm nền kinh tế lớn thứ hai thế giới. Bộ Ngoại giao tại Bắc Kinh kêu gọi Hoa Kỳ hủy bỏ lệnh bắt giữ Mạnh và chấm dứt cuộc đàn áp vô lý đối với các công ty Trung Quốc.

Trong một khoảng thời gian, Hoa Kỳ đã sử dụng sức mạnh quốc gia của mình để bôi nhọ và tấn công các doanh nghiệp Trung Quốc cụ thể trong nỗ lực kìm hãm các hoạt động hợp pháp của họ", phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Cảnh Sảng nói trong một tuyên bố: "Có những nỗ lực chính trị mạnh mẽ và thao túng đằng sau điều này".

Trung Quốc cũng đe dọa sẽ tiến hành các biện pháp trả đũa với các chính phủ ngăn cấm Huawei, và bắt giữ hai người Canada về tội gián điệp - một động thái mà chính phủ của Thủ tướng Justin Trudeau coi là sự trả thù cho vụ bắt giữ bà Mạnh.

Theo giới quan sát, những hành động đó chỉ giúp xác nhận mối liên hệ giữa Huawei và chính phủ, theo một nhà ngoại giao châu Âu tại Bắc Kinh. Họ cho rằng, những lùm xùm về Huawei và 5G chỉ là một phần của cuộc chiến. Hoa Kỳ cũng đang tìm cách kiềm chế kế hoạch "Made in China 2025" của Trung Quốc để thống trị các công nghệ quan trọng khác, từ robot và phương tiện sử dụng năng lượng mới đến công nghệ sinh học, như một phần của cuộc chiến thương mại.

Có thể thấy, cuộc chiến công nghệ giữa Mỹ và Trung Quốc sẽ gia tăng trong suốt năm nay. Không chỉ đơn thuần là hành động pháp lý đối với các công ty Trung Quốc và các giám đốc điều hành Trung Quốc, thế giới sẽ thấy những rào cản được đặt ra với việc xuất khẩu công nghệ sang Trung Quốc và nhiều hạn chế hơn đối với đầu tư của Trung Quốc vào lĩnh vực công nghệ.