Cần hình thành thị trường đất đai

LTS: Chủ trương tích tụ đất đai cho sản xuất lớn, sản xuất hàng hóa được kỳ vọng sẽ đem đến đột phá trong nông nghiệp, có thể hình thành một thị trường đất đai đúng nghĩa kết hợp với chính sách chuyển đổi sinh kế phù hợp cho nông dân. Đây là một trong những nội dung Chính phủ đề nghị đưa vào dự án Luật Đất đai (sửa đổi) trong Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2022.

Đất đai phục vụ sản xuất nông nghiệp đang vừa thiếu, vừa thừa. Trong khi diện tích đất đai nông dân nắm giữ rất nhỏ, mảnh, thửa manh mún thì có hàng triệu hecta đất đang sử dụng không hiệu quả như quỹ đất 5% giao cho địa phương quản lý, khoảng 1,8 triệu hecta đất nông lâm trường thiếu hiệu quả đang phải sắp xếp lại...

Sự manh mún trong sản xuất của nông dân cũng làm nản lòng cả doanh nghiệp cung cấp giống, phân bón đầu vào và doanh nghiệp đầu ra của ngành nông nghiệp. Mặt khác, tổ chức tín dụng muốn tiếp cận nông dân để hỗ trợ vốn vay sản xuất nông nghiệp cũng phải tìm hàng chục hộ mới cho vay được một khoản, rủi ro một vài hộ nông dân làm sai hợp đồng là cả tập thể chịu thiệt. Đặc biệt sản xuất manh mún còn khó cho Nhà nước trong việc thực hiện các chính sách hỗ trợ nông dân sản xuất. Kết quả là không tạo được chuỗi giá trị và không có sản xuất nông nghiệp hàng hóa.

Hơn nữa, lâu nay chính sách đất đai vướng một loạt vấn đề như giới hạn về thời gian, không gian sử dụng đất. Chẳng hạn, quy định về hạn điền, thời gian giao đất tối đa 50-70 năm, rồi vấn đề có giao đất cho người không sản xuất nông nghiệp... Bên cạnh đó là vấn đề giá đất, Nhà nước định giá đất nông nghiệp định kỳ hằng năm hay để người dân mua bán theo cung cầu thị trường.

Vì vậy chính sách nên xây dựng theo hướng hình thành thị trường đất. Nếu đất đai đã là hàng hóa thì cơ quan trung gian giải quyết các mâu thuẫn trong mua bán chuyển nhượng sẽ không thể là chính quyền địa phương. Muốn có thị trường đất đai cần thành lập ngân hàng đất đai, nông dân có đất đến đó cho thuê đất; doanh nghiệp, nhà đầu tư cần thuê đất cũng đến ngân hàng đất đai để thuê. Mọi tranh chấp liên quan cần đưa ra tòa án để phân xử.