Ánh sáng người thầy không bao giờ tắt

>> Tri ân ngày Nhà giáo: Hãy biến sự tôn vinh thành hành động cụ thể

Trải qua hàng ngàn năm lịch sử, dân tộc Việt Nam đã hun đúc nên truyền thống “Tôn sư, trọng đạo”, một trong những nét đẹp quý báo cần được trao truyền cho muôn đời sau. Tiếp nối đạo lý ấy, ngày 28/9/1982, Hội đồng Bộ trưởng (nay là Chính phủ) Nước Cộng hoà XHCN Việt Nam đã quyết định lấy ngày 20/11 hàng năm là “Ngày nhà giáo Việt Nam”.

Từ đó đến nay, hàng năm, tháng 11 là tháng để cả xã hội tôn vinh giá trị, cống hiến vô cùng to lớn của người thầy, họ là những người đã thầm lặng vượt qua muôn vàn khó khăn, áp lực để gieo hạt giống tri thức và giáo dục thế hệ trẻ Việt Nam, những chủ nhân tương lai của đất nước.

Khổng Tử từ hơn 2000 năm trước đã từng nói: “Làm Người thì khó!”. Theo đó thì làm Thầy còn khó hơn nhiều, vì làm Thầy là dạy trò nên Người. Muốn đạt kết quả ấy thì điều đầu tiên ta phải nhận thức được vị trí, vai trò của Người Thầy trong xã hội.

Cách đây hơn 200 năm, ở thế kỉ XVIII, nhà giáo Võ Trường Toản, người thầy đầu tiên của đất Nam Bộ, nổi tiếng học rộng, có tài thao lược và đức hạnh hơn người đã nói đến trách nhiệm và vai trò của người làm nghề giáo, đó là: “Lương sư, hưng quốc”. Chúng ta nên hiểu quan niệm đó như thế nào?

Mạn bàn một chút, “Lương” có nghĩa là lành, tốt, giỏi, khéo léo... Như vậy, “Lương sư” có nghĩa là người Thầy có đạo đức, tốt bụng, yêu thương học trò, có tài trí trong nghề nghiệp lại còn biết khơi gợi nơi người học những cảm hứng tích cực, lương thiện... Để đánh giá một đất nước có thực sự hùng cường hay không, nhìn vào đội ngũ nhà giáo của nước ấy thì sẽ rõ. Bởi vì họ là những người có ảnh hưởng rất quan trọng đến thế hệ trẻ - những người chủ tương lai của đất nước.

Chính những vị “Lương sư” mang đủ những phẩm chất ấy mới có thể “trồng người” và tạo ra những thế hệ “hiền tài”. Mà “hiền tài là nguyên khí quốc gia, nguyên khí thịnh thì thế nước mạnh, đi lên; nguyên khí suy thì thế nước yếu, đi xuống”. Điều này cũng khẳng định: Muốn xây dựng đất nước hùng cường thì một trong những sách lược quan trọng nhất của những nhà lãnh đạo là phải chăm lo đến đội ngũ nhà giáo - đảm bảo cho họ có thể sống bằng chính sức lao động và sự cống hiến của mình. Tức là luôn biết cách thực hiện chiến lược “Giáo dục là quốc sách hàng đầu”.

Một trường tiết học của các bé mầm non. Nguồn ảnh: Internet

>> 20/11 của một thời xa

>> Xây dựng Luật Nhà giáo: Nâng cao vị thế, vai trò của nhà giáo

>> Trả lại vị thế cho người thầy

Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng đã từng nói: “Thầy cô giáo là chiến sĩ trên mặt trận tư tưởng văn hóa”. Là người có trách nhiệm truyền bá cho thế hệ trẻ lý tưởng, đạo đức chân chính, hệ thống giá trị và tinh hoa văn hóa dân tộc - nhân loại, bồi dưỡng cho học sinh những phẩm cao quý và năng lực sáng tạo phù hợp với sự phát triển và tiến bộ của xã hội. 

Nhiều người cho rằng, vai trò, địa vị của người thầy hiện nay chịu sự chi phối bởi mặt trái của cơ chế thị trường. Điều này không sai! Người thầy, thời nào cũng vậy, họ cũng là một thực thể của xã hội như bao thực thể khác, nên họ phải chịu sự tác động của mọi biến động xã hội đương thời.

Cũng có thể so với xã hội, rất nhiều thầy cô giáo vẫn đang còn khó khăn về vật chất, nhiều người vẫn còn vật lộn với cuộc mưu sinh. Nhưng đứng trước xã hội, nhất là trước các thế hệ học trò, họ tự ý thức mình luôn luôn là tấm gương sáng để học sinh noi theo.

 Và cũng chỉ có người thầy chân chính, đủ bản lĩnh mới có thể vượt qua những cám dỗ vật chất tầm thường. Một khi đã chọn nghiệp giáo, gắn bó đời mình với phấn trắng, bảng đen, thì mọi bon chen, tranh đoạt phải bỏ lại phía sau, có như vậy, người thầy mới được xã hội trọng vọng, các thế hệ học trò tôn kính. 

Như một nhà giáo (xin giấu tên) chia sẻ: Xã hội coi giáo viên là nghề cao quý và có xu hướng đòi hỏi nhà giáo không chỉ giỏi chuyên môn, mà còn phải là “tấm gương sáng, đạo đức mẫu mực”. Mỗi người thầy cần làm việc bằng lòng yêu nghề, vì nếu chỉ nhìn vào thu nhập, sẽ không trở thành giáo viên tốt được.

Điều này cũng có nghĩa, nghề dạy học gắn liền với cái đẹp của con người đích thực mà xã hội nào, thời đại nào cũng cần vươn đến. Đó là cái đẹp của giá trị “Chân - Thiện - Mỹ”, của hai phạm trù nhân cách là cái “Tâm” và cái “Tài” ở mỗi con người. Trong xã hội hiện đại đang phát triển như vũ bão, khoa học công nghệ hiện đại và lượng tri thức sản sinh gấp bội hàng ngày; nếu thầy không yêu nghề, không hết lòng, hết sức vì học trò, biết nâng tầm bản thân và sự nghiệp thì tất yếu vai trò người thầy đứng trước nguy cơ tụt hậu.

Không phải ngẫu nhiên mà cố Thủ tướng Phạm Văn Đồng khẳng định: “Nghề dạy học là nghề cao quý nhất trong những nghề cao quý”. Nên thời nào cũng vậy, dù cho xã hội có thể biến động, quan niệm giáo dục có thể đổi thay, nhưng vai trò của thầy cô giáo, về đạo thầy- trò, địa vị của người thầy theo truyền thống Việt Nam thiết nghĩ vẫn mãi được gìn giữ và phát huy. 

Có thể xã hội ta còn thiếu những điều kiện cần thiết cho thầy, nhưng trước hết khi người thầy biết động viên học trò vươn lên thì thầy cũng phải vượt lên chính mình. 

Cuối cùng, xin mượn lời nhà thơ Quách Mạt Nhược (Trung Quốc) nói về nghề giáo: “Mặt trời mọc, mặt trời tắt. Trăng tròn rồi trăng lại khuyết. Nhưng ánh sáng người thầy không bao giờ tắt”.

Nhân kỷ niệm 40 năm ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11, xin gửi lời tri ân đến tất cả nhà giáo, cán bộ quản lý, nhân viên ngành giáo dục mang trên vai sứ mệnh “trồng người”.