Bất ổn nội bộ: Chile hủy đăng cai APEC 2019 và COP25

Tổng thống Chile Sebastián Piñera tuyên bố rằng Santiago sẽ không tổ chức Diễn đàn hợp tác kinh tế châu Á - Thái Bình Dương (APEC) trong tháng 11 và Hội nghị Liên Hiệp Quốc về biến đổi khí hậu (COP25) vào tháng 12 do các cuộc biểu tình và bạo loạn lan rộng ở Chile đã dẫn đến cái chết của ít nhất 18 người và khoảng 7.000 người đã bị bắt giữ. 

"Đây là một quyết định rất khó khăn, một quyết định khiến chúng tôi đau đớn, bởi vì chúng tôi hoàn toàn hiểu được tầm quan trọng của APEC và COP-25 đối với Chile và đối với thế giới", Tổng thống Chile cho biết.

Dự kiến, Hội nghị mang tầm cỡ quốc tế này khi cuộc khủng hoảng chính trị đang làm tê liệt nền kinh tế, khiến các doanh nghiệp ở đất nước này tổn thất khoảng 1,4 tỉ USD. Những tổn thất với hệ thống giao thông tàu điện ngầm của thành phố thủ đô Santiago ước khoảng 400 triệu USD.

Trong kế hoạch, APEC (16-17 tháng 11) dự kiến có sự tham dự của 20 nhà lãnh đạo thế giới, trong đó có Tổng thống Mỹ và Chủ tịch Trung Quốc. COP25 dự kiến diễn ra từ ngày 2-13/12.

Có thể thấy, bất chấp những thành tựu kinh tế đáng kể của đất nước trong những thập kỷ gần đây, hệ thống bất bình đẳng của Chile đã làm chia rẽ đất nước này, khi một bộ phận lớn người dân Chile cảm thấy bị bỏ lại phía sau, trong khi chính phủ không nhận thức được tình trạng bất bình đẳng mức độ cao và việc làm bấp bênh đã tác động thế nào đến xã hội.

Theo Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD), tình trạng bất bình đẳng sâu sắc đã diễn ra tại Chile suốt nhiều năm. Chuyên gia Javier Sajuria, giảng viên cao cấp về chính trị tại Đại học Queen Mary ở London, Anh, nhận định, dữ liệu cho thấy mức độ bất bình đẳng đang giảm nhưng không đủ nhanh, và Chile vẫn là quốc gia có chỉ số bất bình đăng cao nhất trong số các nước OECD.

Cụ thể, khoảng cách giàu nghèo đã gia tăng tại quốc gia này trong những năm gần đây khi khối tài sản của các tỷ phú Chile tương đương 25% GDP. Trong khi đó, tỷ lệ việc làm tại Chile đã liên tục giảm xuống, trong khi điều kiện việc làm rất bấp bênh, dẫn đến việc 50% lực lượng lao động không thể tích lũy đủ tiền tiết kiệm.

Do đó, việc tăng giá tàu điện ngầm đã khiến người dân ý thức rõ hơn rằng tiền lương đang không theo kịp mức chi phí sinh hoạt ngày càng tăng, đặc biệt là khi nợ nần gia tăng, các cuộc biểu tình mang tính tự phát và phi tập trung tại Chile đã nhanh chóng bùng phát. Chính vì vậy, điều này đã làm cảnh sát và chính phủ trở nên khó kiểm soát và ngăn chặn, dẫn đến việc Tổng thống Sebastián Piñera tuyên bố hủy đăng cai APEC và COP25.

Mặc dù vậy, nhiều chuyên gia cho rằng, việc không đăng cai tổ chức APEC và COP25 cũng sẽ là cơ hội để Chile tập trung giải quyết các vấn đề nội bộ và tránh rơi vào tình trạng như Venezuela. Giờ đây, chính phủ của ông Piñera có cơ hội chuyển đổi mô hình kinh tế của Chile. để quốc gia này có cơ hội trở thành một đất nước phát triển toàn diện, không phải chỉ có mỗi yếu tố tăng GDP.

Đồng quan điểm, bà Rebecca Fatima Sta Maria, giám đốc điều hành của Ban thư ký APEC, đã tweet rằng an toàn và phúc lợi của Chile và các nền kinh tế thành viên là ưu tiên hàng đầu của APEC.

"Tất cả các thành viên APEC sẽ tiếp tục thúc đẩy chương trình nghị sự quan trọng này để đảm bảo rằng tất cả các cộng đồng trên khắp châu Á-Thái Bình Dương gặt hái những lợi ích của tăng trưởng và hội nhập kinh tế", bà Rebecca cho biết.

Mặt khác, dù Chile hủy tổ chức APEC tạo ra thách thức không nhỏ với chính quyền Trump và Trung Quốc, điều này hầu như không ảnh hưởng tiêu cực đến thỏa thuận tạm thời giữa Mỹ và Trung Quốc khi giúp cho các nhà lãnh đạo hai bên có thêm thời gian cho thỏa thuận thương mại sẽ được ký kết trong thời gian tới.

Chuyên gia về Trung Quốc tại trung tâm chiến lược và nghiên cứu quốc tế, ông Jude Blanchette, nhận định, việc hủy hội nghị thượng đỉnh chỉ là vấn đề về địa điểm chứ không ngăn cản được Mỹ và Trung Quốc ký kết. Đồng thời, việc nới thời hạn chót cũng làm giảm áp lực lên hai bên nhằm chốt được thỏa thuận ban đầu và tiếp tục hướng đến các cuộc đối thoại toàn diện hơn.

Theo hãng tin Reuters, Chile đã rút khỏi cương vị là nước chủ nhà đăng cai tổ chức Diễn đàn hợp tác kinh tế châu Á - Thái Bình Dương (APEC) trong tháng 11 và Hội nghị Liên Hiệp Quốc về biến đổi khí hậu (COP25) trong tháng 12 sau nhiều tuần bất ổn vì biểu tình và bạo loạn. "Đây là một quyết định rất khó khăn, một quyết định khiến chúng tôi rất đau đớn, vì chúng tôi rất hiểu tầm quan trọng của APEC và COP25 với Chile cũng như với thế giới", ông Pinera phát biểu từ điện La Moneda ở thủ đô Santiago. Theo đài Fox, những tuần qua Chile rúng động trong những đợt biểu tình căng thẳng. Cảnh sát và người biểu tình đã đụng độ khi những cải cách của chính phủ không mang lại kết quả mong muốn. Bạo loạn, đốt phá, biểu tình trong nhiều tuần qua đã làm ít nhất 18 người chết, 7.000 người bị bắt và các doanh nghiệp tổn thất khoảng 1,4 tỉ USD. Những tổn thất với hệ thống giao thông tàu điện ngầm của thành phố thủ đô Santiago ước khoảng 400 triệu USD.