Lần đầu tiên giám sát đồng thời 3 Chương trình mục tiêu quốc gia

>>Kết quả lấy phiếu tín nhiệm 44 chức danh tại Quốc hội

Ngày 30/10, Quốc hội thảo luận ở hội trường về việc triển khai thực hiện các Nghị quyết của Quốc hội về các Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021 - 2025, giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021 - 2025, phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 – 2030.

Trước đó, tại Phiên họp thứ 26 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, trình bày báo cáo tóm tắt kết quả của Đoàn giám sát chuyên đề của Quốc hội về “Việc triển khai thực hiện các nghị quyết của Quốc hội về các Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021-2025, giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025, phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030" (gọi tắt 3 Chương trình mục tiêu quốc gia), Chủ tịch Hội đồng dân tộc của Quốc hội Y Thanh Hà Niê Kđăm, Phó Trưởng đoàn Thường trực Đoàn giám sát cho biết đây là lần đầu tiên Quốc hội tiến hành giám sát giữa kỳ và tiến hành đồng thời với 3 Chương trình mục tiêu quốc gia, phạm vi rộng, cùng với những yêu cầu đổi mới.

Đoàn giám sát đã tiến hành giám sát trực tiếp Chính phủ, 11 bộ, ngành  và 15 tỉnh đại diện cho các vùng, miền và mức độ thụ hưởng các chương trình. Tổ chức nhiều cuộc làm việc với các Bộ, ngành, Chính phủ; sử dụng tối đa kết quả kiểm toán, thanh tra và ý kiến của các Bộ, ngành, địa phương.

Quá trình giám sát cũng nhận được quan tâm chỉ đạo của lãnh đạo Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội và sự tham gia của các cơ quan Quốc hội, các Đoàn đại biểu Quốc hội, thể hiện tình thần đồng hành, giám sát để kiến tạo của Quốc hội.

Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo sát sao, quyết liệt; các bộ, ngành, địa phương có nhiều cố gắng, nỗ lực chuẩn bị tốt các nội dung phục vụ hoạt động Đoàn giám sát, cũng như đồng thời tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc, từng bước hoàn thiện cơ chế, chính sách để đẩy nhanh tiến độ thực hiện các Chương trình mục tiêu quốc gia. Kịp thời sửa đổi, bổ sung 11 văn bản quan trọng, làm rõ những nội dung còn có cách hiểu khác nhau ở địa phương.

Kết quả giám sát cho thấy, dưới sự lãnh đạo của Đảng, đồng hành của Quốc hội và sự quyết liệt của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ tình hình triển khai thực hiện các CTMTQG bước đầu đạt được một số kết quả tích cực, bám sát mục tiêu, yêu cầu, nội dung, phạm vi, nguyên tắc trong Nghị quyết của Quốc hội.

Trên cơ sở lắng nghe ý kiến địa phương, đại biểu Quốc hội, Chính phủ đã kịp thời giao nhiệm vụ cho các bộ, ngành sửa đổi, bổ sung hoặc sửa đổi 11/11 văn bản quan trọng gồm Nghị định 27 và các Thông tư hướng dẫn, cũng như trả lời giải thích, làm rõ những nội dung còn có cách hiểu khác nhau ở địa phương.

Ban Chỉ đạo chung các CTMTQG đã kiện toàn theo Nghị quyết của Quốc hội thống nhất 01 Ban Chỉ đạo từ Trung ương đến địa phương. Công tác lập kế hoạch và phân bổ vốn thực hiện các Chương trình đã được Chính phủ giao về các địa phương theo quy định.

Ước tính đến 31/8/2023, kết quả giải ngân vốn đầu tư phát triển kéo dài của 03 CTMTQG đạt khoảng 58,47% kế hoạch vốn kéo dài, tính tổng vốn kế hoạch của năm 2022 đã giải ngân trong năm 2022 và trong 8 tháng năm 2023 đạt 79,82% kế hoạch năm 2022; kết quả giải ngân vốn đầu tư công năm 2023 ước đến 31/8/2023 đạt 41,9% kế hoạch.

>>Quốc hội thông qua danh sách lấy phiếu tín nhiệm

>>Nghị quyết số 43/2022/QH15: Quyết sách đúng đắn, kịp thời của Quốc hội

Thông qua hoạt động giám sát, sự đồng hành của Quốc hội với Chính phủ đã có sự chuyển biến tích cực, đặc biệt là các bộ, ngành, địa phương về nhận thức, nhận diện đối với 3 CTMTQG, là cơ sở quan trọng để tiếp tục đổi mới một cách toàn diện theo tinh thần Nghị quyết của Đảng và Nghị quyết của Quốc hội.

Qua giám sát cũng cho thấy, các cơ quan bộ, ngành liên quan còn hạn chế trong quản lý và tổ chức thực hiện các Chương trình, nhất là việc ban hành văn bản quy phạm pháp luật thuộc thẩm quyền quản lý. Ban Chỉ đạo chung cho 03 CTMTQG các cấp tuy đã được kiện toàn, thành lập song cơ chế quản lý, chỉ đạo, lãnh đạo vẫn theo tính chất ngành dọc của từng cơ quan.

Còn có sự trùng lặp về địa bàn, hiện thực hiện cả 3 CTMTQG; Nguồn vốn bố trí chưa tương xứng so với mục tiêu, yêu cầu  đặt ra; Việc nắm bắt các vấn đề, hướng dẫn, hỗ trợ, tháo gỡ các vướng mắc trong triển khai thực hiện Chương trình ở cơ sở (nhất là cấp xã, huyện nghèo) chưa kịp thời.

Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội khẳng định, những hạn chế, bất cập trên đã làm cho tiến độ giải ngân vốn ngân sách trung ương năm 2022 đến 31/01/2023 chỉ đạt 42,49% kế hoạch và kết quả giải ngân kinh phí sự nghiệp nguồn ngân sách trung ương năm 2023 đến tháng 6/2023 mới đạt 5,33% kế hoạch, kết quả giải ngân vốn đầu tư công ước đến 31/8/2023 mới đạt 41,9% kế hoạch.

Thảo luận tại Phiên họp, Trưởng ban Công tác đại biểu thuộc Ủy ban Thường vụ Quốc hội Nguyễn Thị Thanh cho rằng, một trong những nội dung trọng tâm quan trọng của 3 CTMTQG là công tác tổ chức sản xuất và tạo kinh kế cho người dân – đây là những giải pháp đảm bảo tính bền vững của cả 3 chương trình.

Do vậy, đại biểu đề nghị Đoàn giám sát cần tập trung làm rõ hơn vấn đề này trong báo cáo để tạo điểm nhấn, đảm bảo tính thuyết phục, từ đó có các kiến nghị, giải pháp phù hợp cho giai đoạn tiếp theo.

Khẳng định đây là chuyên đề giám sát khó, lần đầu tiên Quốc hội tiến hành giám sát giữa kỳ và tiến hành đồng thời với 3 Chương trình mục tiêu quốc gia, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định đề nghị Đoàn giám sát rà soát tính thống nhất, đồng bộ giữa báo cáo chính, báo cáo tóm tắt, nội dung phim giám sát.

"Trong đó, lưu ý nêu bật những thành tựu trong việc triển khai các chương trình mục tiêu quốc gia thời gian qua; đồng thời các kiến nghị, giải pháp khắc phục của tồn tại, hạn chế cần rõ người, rõ việc, rõ thời hạn", Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định nói.