Cấp bù lãi vay hỗ trợ doanh nghiệp

Theo thống kê của NHNN, tính đến cuối tháng 9/2020, tăng trưởng tín dụng mới chỉ đạt khoảng 6,09%, mức thấp nhất kể từ năm 2012.

Nghịch lý thị trường

NHNN vừa tiếp tục cắt giảm các mức lãi suất điều hành. Đây là lần cắt giảm lãi suất thứ ba của nhà điều hành kể từ đầu năm với tổng mức cắt giảm lên tới 2-2,5%/năm nhằm tạo điều kiện cho các ngân hàng giảm tiếp lãi suất cho vay để hỗ trợ doanh nghiệp.

Trên thực tế, hiện mặt bằng lãi suất trên thị trường, cả huy động và cho vay, đang ở mức thấp nhất trong vòng ít nhất là 10 năm trở lại đây. Thế nhưng, tín dụng vẫn tăng trưởng ì ạch.

Theo các chuyên gia, hiện lãi suất đã không còn là lực cản đối với tín dụng, mà nguyên nhân chủ yếu khiến tín dụng tăng chậm là do “sức khỏe” của không ít doanh nghiệp đã bị hao tổn khá nhiều vì dịch bệnh nên không thể đáp ứng được các điều kiện tiếp cận tín dụng. Trong khi các ngân hàng lại có xu hướng siết chặt hơn điều kiện tín dụng do lo ngại nợ xấu tăng.

Tín dụng tăng chậm hơn tốc độ tăng trưởng của nguồn vốn khiến thanh khoản VND của hệ thống hiện đang dư thừa khá lớn. Thanh khoản dư thừa lớn đã khiến các ngân hàng đẩy mạnh mua vào trái phiếu Chính phủ, đẩy lãi suất trái phiếu Chính phủ giảm sâu. Trong phiên đấu thầu cách đây 1 tuần, lãi suất trúng thầu trái phiếu 10 năm giảm còn 2,53%/năm; 15 năm là 2,7%/năm, 20 năm là 3,02%/năm; thậm chí lãi suất trúng thầu kỳ hạn 30 năm cũng chỉ là 3,25%/năm. Đó đang là một nghịch lý trên thị trường.

Ủy thác cho vay

Cũng khó trách được các ngân hàng bởi họ chỉ là trung gian tài chính. Nguồn vốn cho vay của các ngân hàng chủ yếu được hình thành từ nguồn huy động của người dân và doanh nghiệp. Bởi vậy, ưu tiên hàng đầu của các ngân hàng là phải đảm bảo an toàn cho nguồn vốn này. Bản thân NHNN cũng đã nhiều lần lên tiếng yêu cầu các nhà băng không được hạ chuẩn tín dụng.

Trong bối cảnh đó, có ý kiến đề nghị Chính phủ nên chỉ đạo Bộ Tài chính phát hành trái phiếu Chính phủ để cho doanh nghiệp vay vốn với lãi suất 0% để hỗ trợ doanh nghiệp phục hồi. Bình luận về đề xuất này, một chuyên gia ngân hàng cho rằng, đó cũng là một khả năng nên cân nhắc. Bởi trong bối cảnh hiện nay, nếu không có cơ chế bảo lãnh tín dụng, chắc chắn nhiều doanh nghiệp sẽ khó có thể tiếp cận được nguồn vốn tín dụng. Trong khi hiện hoạt động của các quỹ bảo lãnh rất mờ nhạt.

Trong khi đó, nhiều nền kinh tế trên thế giới cũng đang thực hiện giải pháp này. Đơn cử như Mỹ, FED cũng đang triển khai chương trình cho vay trực tiếp đối với doanh nghiệp nhỏ từ nguồn vốn ngân sách, còn được gọi là chương trình Main Street.

“Hiện lãi suất trái phiếu Chính phủ đang thấp là cơ hội để phát hành trái phiếu và dùng nguồn vốn này ủy thác cho ngân hàng để cho doanh nghiệp vay với lãi suất thấp. Mặc dù ngân sách sẽ chịu áp lực bội chi lớn hơn, song khi doanh nghiệp phục hồi, nền kinh tế tăng trưởng trở lại thì sẽ có nguồn để bù đắp. Nếu không, doanh nghiệp phá sản hàng loạt chẳng những sẽ khiến cho ngân sách hụt thu trong tương lai, mà còn ảnh hưởng tới việc làm và an sinh xã hội”, vị chuyên gia trên nhấn mạnh.