Sách “giả” nhưng mối nguy “thật”

Mối nguy từ sách lậu, sách giả

Sách “giả” nhưng mối nguy là “thật”, bởi chất lượng kém, nhiều nội dung kiến thức sai lệch, ảnh hưởng nghiêm trọng đến việc tiếp nhận thông tin của người sử dụng. Thế nhưng, cuộc chiến chống sách giả, sách lậu hiện nay vẫn còn nhiều gian nan...

Cũng bởi không tốn nhiều khoản chi phí như in ấn, bản quyền tác giả… giá thành lại rẻ và có chiết khấu cao hơn sách thật, nên sách lậu, sách giả dễ dàng xâm nhập vào thị trường thông qua các cửa hàng bán lẻ hay cửa hàng tạp hóa.

Theo số liệu của Cục Xuất bản, In và Phát hành (Bộ Thông tin và Truyền thông), trong 2 năm 2017 -2018, đơn vị này đã xử phạt 838 triệu đồng đối với 13 tổ chức và 6 cá nhân vi phạm pháp luật về xuất bản, in, phát hành xuất bản phẩm.

Ngay trong tháng 5/2019, Đoàn liên ngành phòng, chống in lậu trung ương đã phát hiện và xử lý một cơ sở kinh doanh sách ở phố Trần Bình (quận Cầu Giấy, Hà Nội) tàng trữ trên 16.500 bản sách không có hóa đơn, chứng từ thể hiện nguồn gốc hợp pháp.

Cũng trong thời gian này, tại huyện Hoài Đức (Hà Nội), Đội Quản lý thị trường số 24 thuộc Cục Quản lý thị trường Hà Nội đã kiểm tra, phát hiện một kho chứa sách giáo khoa không rõ nguồn gốc. Theo đó, rất nhiều sách của Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam từ vở bài tập toán, tiếng Việt lớp 1 đến lớp 5, sách bài tập các môn chính từ lớp 6 đến lớp 9 cho đến sách tiếng Anh mới đã bị in lậu.

Khoảng 40 nghìn đĩa tiếng Anh các loại, hơn 30 nghìn sách giáo khoa các cấp 1, 2, 3 được làm giả, hầu hết số sách này đều không có hóa đơn chứng từ. Chủ kho hàng khai nhận mua số sách này trôi nổi trên thị trường và chưa kịp đưa ra thị trường tiêu thụ.

Liên tiếp các vụ in ấn, tiêu thụ sách lậu, đặc biệt là những ấn phẩm giáo dục giả bị phát hiện khiến các bậc phụ huynh không khỏi lo lắng bởi những loại này thường sai chính tả hoặc ngữ pháp, đặc biệt đối với môn tiếng Anh, khi học phải những cuốn sách giả như thế này, học sinh sẽ bị sai lệch về kiến thức.

Nhiều chuyên gia cũng cho rằng, những ấn phẩm giáo dục giả, lậu có rất nhiều nguy hại, ảnh hưởng nghiêm trọng đến kết quả học tập, rèn luyện, tiếp thu kiến thức của học sinh vì sai sót về màu sắc, ký hiệu, nét chữ, kiến thức hay thiếu dữ liệu, không cập nhật thông tin dẫn đến sai lệch về nội dung kiến thức tiếp nhận của học sinh.

Hiện tại, các đơn vị chức năng đã xây dựng và triển khai nhiều giải pháp nhằm thực hiện tốt công tác phòng, chống in lậu, tuy nhiên vẫn còn gặp không ít khó khăn.

Phạt còn nhẹ, chưa đủ răn đe

Theo Phó Cục trưởng Xuất bản - In và Phát hành Nguyễn Ngọc Bảo, hệ quả của in lậu là gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền, lợi ích hợp pháp của tác giả, gây thiệt hại lớn về kinh tế, làm thất thu ngân sách Nhà nước, ảnh hưởng đến uy tín Việt Nam trên trường quốc tế khi tham gia Công ước Berne về bảo hộ các tác phẩm văn học, nghệ thuật.

Tình trạng sách lậu tràn lan thị trường kèm với việc sách không có bản quyền vẫn ngang nhiên được cấp phép xuất bản. Theo đánh giá của các cơ quan chức năng, dù không có giấy phép in xuất bản phẩm, nhưng nhiều công ty, nhà in, cơ sở in vẫn tham gia in nhiều đầu sách theo sự móc ngoặc với đối tượng in lậu.

Trước tình trạng này, trao đổi với Diễn đàn Doanh nghiệp, Luật sư Nguyễn Trọng Hiệp, Giám đốc Công ty Luật HPVN cho rằng, hiện nay các cơ quan chức năng đã có những hành động để hạn chế tình trạng in và tiêu thụ sách giả, sách lậu. Tuy nhiên, các giải pháp này chưa thực sự mang lại nhiều hiệu quả. Bên cạnh đó, hệ thống văn bản, chế tài xử lý hiện nay cũng chưa thật đầy đủ. Đặc biệt là khung hình phạt còn rất nhẹ, chưa đủ để răn đe.

Luật sư Hiệp cho biết, tại Nghị định 159/2013/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động báo chí xuất bản thì hành vi in sách lậu từ 300 bản trở lên có thể bị phạt từ 20 triệu đến 30 triệu đồng.

Ngoài ra, tại điều 344, Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi) bổ sung, nhấn mạnh thêm quy định về tội vi phạm các quy định về hoạt động xuất bản. Trước đó, Bộ Luật hình sự 2009, quy định điều này tại điều 271, hình phạt chỉ “từ 10 triệu đồng đến 100 triệu đồng, cải tạo không giam giữ đến 1 năm, hoặc phạt tù 3 tháng đến 1 năm”.

Do đó, Luật sư Hiệp cho rằng, các cơ quan chức năng cần phải tổ chức rà soát, bổ sung các quy định, chế tài xử lý những hành vi này với khung hình phạt thật nghiêm khắc.