Từ những vụ học sinh tự tử bàn về tư vấn học đường

Lứa tuổi vị thành niên có một vị trí đặc biệt quan trọng trong thời kì phát triển của con người vì đây là thời kì chuyển tiếp từ tuổi thơ sang tuổi trường thành. Các em luôn muốn suy nghĩ và hành động như người lớn, muốn người chung quanh thuận theo những suy nghĩ mà đôi khi có phần nông nổi của mình.

Từ nhu cầu muốn được khẳng định mình, được thừa nhận như người lớn nên đã nảy sinh những xung đột do mâu thuẫn giữa mức độ kì vọng so với địa vị thực tế, mâu thuẫn giữa thái độ đối với bản thân hay với bạn bè cùng trang lứa.

Việc không giữ được trạng thái cân bằng trong cảm xúc khiến thanh thiếu niên đôi khi rơi vào những trạng thái xúc động mạnh, vui quá trớn, buồn tuyệt vọng, thậm chí bị rủ rê lôi kéo vào những hành vi xấu... 

Chính những đặc điểm này khiến các em dễ bị tổn thương, rơi vào chán nản, bi quan nếu gặp phải vướng mắc trong các mối quan hệ xã hội, đặc biệt là với bạn bè hay thầy cô và ngay cả chính với những người thân của mình.

Trong cuộc sống, có những lúc phải thể hiện cái tôi để khẳng định mình. Nhưng một số bạn trẻ đang ngồi trên ghế nhà trường hiện nay thường thể hiện cái tôi của mình một cách tiêu cực.

Họ không kiềm chế được mình và rất dễ bị kích động bởi những lời chỉ trích hay nhận xét của một người nào đó về một việc làm, một hành động của mình. Phần lớn thời gian học sinh dành cho việc học tập nên không có thời gian để vui chơi, giải trí làm giảm áp lực tinh thần.

Nhiều bậc cha mẹ chỉ muốn con em mình đạt điểm tốt chứ không quan tâm đến đời sống tinh thần của các em. Hiệu ứng như thế đã lan tỏa đến các thầy cô và vô tình tạo cho các thầy cô một áp lực không nhỏ trong việc giúp học sinh mình có được thành tích mà giảm nhẹ đi việc tư vấn tâm lí cho các em.

Nhà trường quan tâm đến kết quả học tập, cha mẹ chú trọng đến điểm số, vì thế nhu cầu tâm lí, tâm tư nguyện vọng của các em chưa quan tâm nhiều cũng là điều dễ hiểu.

Đời sống xã hội ngày càng phức tạp với những biểu hiện hết sức đa dạng và ảnh hưởng rất nhiều đến sự phát triển nhân cách và tâm lí học sinh. Hàng ngày, giác quan các em thường xuyên bị đủ thứ âm thanh, màu sắc kích động hay những lối ăn chơi hưởng thụ rình rập và ảnh hưởng theo chiếu hướng đe dọa các em.

Chính những hiệu ứng này đã làm cho những bài học làm người và những giá trị truyền thống bị phai mờ. Khi lứa tuổi vị thành niên mất đi những điểm tựa tin cậy từ thầy cô, cha mẹ mình thì dễ dàng phát sinh tâm lý tiêu cực, chán nản và dễ dàng nghĩ đến cái chết.

Khi lứa tuổi vị thành niên mất đi những điểm tựa tin cậy từ thầy cô, cha mẹ mình thì dễ dàng phát sinh tâm lý tiêu cực, chán nản và dễ dàng nghĩ đến cái chết. Trong ảnh: Chung cư nơi học sinh lớp 10 trường Amsterdam nhảy lầu tự tử ngày 1/4/2022 vừa qua.

Trong thời buổi kinh tế thị trường và bùng nổ thông tin hiện nay, tâm sinh lí của học sinh phát triển rất nhanh theo xu hướng chung của xã hội. Tâm sinh lí phát triển nhưng không phải lúc nào các em cũng có đủ kiến thức và kinh nghiệm để giải quyết những tình huống trong cuộc sống.

Do đó, tư vấn học đường nên thay đổi với những phương thức tư vấn, hỗ trợ thực tế và linh hoạt hơn để hỗ trợ học sinh trong các hoạt động học tập, tư vấn tâm lí và những kĩ năng sống cần thiết phù hợp cho từng lứa tuổi.

Để đạt hiệu quả cao trong hoạt động tư vấn, nhà trường nên thành lập tổ tư vấn bao gồm các cán bộ, giáo viên có tâm huyết và năng lực. Nhà trường và các đoàn thể cũng nên hỗ trợ cho tổ tư vấn những tài liệu, phim ảnh, sách báo… để họ có điều kiện hoạt động tốt hơn.

Tổ tư vấn cũng nên được tập huấn thường xuyên về kỹ năng để có thêm những kinh nghiệm. Bản thân cán bộ, giáo viên khi tham gia công tác này cũng nên tích lũy thêm kinh nghiệm từ thực tế cuộc sống và ứng dụng một cách linh hoạt trong từng tình huống cụ thể.

Nói một cách khác, phải làm thế nào khơi gợi được tâm tư, nguyện vọng của các em để tư vấn cho các em những hướng giải quyết tích cực. Ở góc độ thẩm mỹ, học sinh thường cảm thấy thân thiện và bày tỏ ý kiến qua phong thái giáo viên tư vấn – trang phục tươi tắn, nụ cười duyên dáng, giọng nói lôi cuối với những câu hỏi gợi mở để các em tự tin thổ lộ tâm sự của chính mình.

Với các bậc cha mẹ, hãy là những cộng tác viên với văn phòng tư vấn học đường để giải tỏa những vấn đề tâm lý liên quan đến con em mình và bạn bè cùng trang lứa. Nhiều khi ở nhà, các em bỏ ngoài tai những lời khuyên của cha mẹ nhưng lại chú tâm đến những tư vấn của thầy cô! Vì thế các bậc phụ huynh nên thẳn thắn trao đổi với các thầy cô những vấn đề liên quan đến con em mình để tìm những phương thức tích cực giải tỏa những áp lực tâm lý cho các cô cậu đang ở tuổi ăn tuổi lớn.

Ở góc độ cảnh quan sư phạm, văn phòng tư vấn nên bố trí thế nào để học sinh cảm thấy thân thiện và tự tin khi chia sẻ những điều khó nói của mình. Cây xanh, hoa tươi và âm nhạc là những thứ cần thiết làm cho các em cảm thấy một không gian thật thoải mái để bắt đầu những câu chuyện của mình.

Đôi khi, một góc nhỏ nào đó trong sân trường là nơi thích hợp cho những người làm công tác tư vấn chuyện trò cùng các em. Ở một khung cảnh ngoài bốn bức tường lớp học, đôi khi học sinh có thể hiểu sâu hơn những vấn đề mà chúng ta đề cập đến. Ngoài ra những hoạt động ngoại khóa, hoạt động trải nghiệm, thể thao … là những khoảng thời gian tuyệt vời kết hợp giáo dục, tư vấn học sinh.

Việc giáo dục đạo đức học sinh liên quan đến nhiều yếu tố và một trong những yếu tố quan trọng đó là hiểu được tâm sinh lý lứa tuổi để giúp các em hình thành và phát triển nhân cách của mình.

Với vai trò của mình, hoạt động giáo dục mang tính tích cực và cần thiết cho học sinh như công tác tư vấn học đường cần phải mạnh dạn đổi mới để có những hướng đi thích hợp với tình hình thực tế và thể hiện được được sự liên kết chặt chẽ giữa gia đình, nhà trường và xã hội.

Công tác tư vấn học đường sẽ phát triển theo chiều rộng lẫn chiều sâu để các em học sinh có được những kinh nghiệm sống trên bước đường đời sau này và quan trọng hơn nữa đó là khi công tác tư vấn được thực hiện tốt đây chính là sự kết nối hữu hiện để kỷ luật tích cực được phát huy trong nhà trường.