Có hiện tượng “dàn xếp” trong chỉ định thầu BOT

Đại biểu Trương Trọng Nghĩa nêu vấn đề, một số cử tri là doanh nghiệp trong nước và nước ngoài cho biết, ở một số địa phương chỉ một, hai doanh nghiệp hoặc công ty con của các doanh nghiệp đó được giao rất nhiều dự án hạ tầng kỹ thuật thông qua chỉ định thầu, hoặc đấu thầu nhưng có hiện tượng dàn xếp mà họ không thể nào cạnh tranh được.

Hiện tượng này kéo dài nhiều năm, tổng cộng giá trị lên đến nhiều chục nghìn tỷ đồng. Tình trạng đặc quyền và độc quyền này khiến cho việc cạnh tranh bị vô hiệu, nhiều dự án bị kéo dài, đội vốn và có vụ đến 36 lần.

Bên cạnh đó, việc xét duyệt dự toán, quyết toán, đặt trạm thu phí và phê duyệt thời gian thu phí trong các dự án BOT, việc định giá công trình hạ tầng và đất bất động sản đổi cho nhà đầu tư trong dự án BOT có ý nghĩa quyết định đến hiệu quả đầu tư và chống tham nhũng, tiêu cực.

“Một số dự án BOT và PT cử tri nghi vấn có thất thoát lớn, xin Chính phủ cho biết đã kiểm tra, xử lý như thế nào và giải pháp sắp tới”. – đại biểu Trương Trọng Nghĩa chất vấn.

Trả lời về vấn đề này, Bộ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Thể khẳng định: Không dự án nào không tổ chức đấu thầu, không công khai trên trang web của Bộ Kế hoạch và Đầu tư với thời hạn theo quy định là 1 tháng. Trong thời gian 1 tháng đó các nhà đầu tư nếu có quan tâm sẽ nghiên cứu thông tin, hồ sơ để tham gia đấu thầu dự án. Với những dự án có từ 2 nhà đầu tư tham gia trở lên thì Bộ Giao thông vận tải sẽ tiến hành đấu thầu theo luật định.

Tuy nhiên, thời gian vừa qua chúng ta triển khai nhiều dự án BOT, giai đoạn đó nhiều nhà đầu tư chưa rành thủ tục dự án BOT và còn nhiều công việc do thời điểm trước đó nhiều nên ít nhà đầu tư quan tâm. Chính vì chỉ 1 nhà đầu tư quan tâm dự án, do đó Bộ Giao thông vận tải không thể nào tổ chức đấu thầu.

Ông Thể cho biết thêm, "một số dự án chúng tôi kéo dài thời gian thông báo trên trang web đấu thầu để mong muốn có thêm một nhà thầu, một liên doanh nào đó tham gia để tổ chức đấu thầu. Tuy nhiên, không có căn cứ vào luật vẫn cho phép Bộ Giao thông vận tải chỉ định thầu với điều kiện chỉ có một nhà thầu tham gia, bởi vì bức xúc của địa phương mong muốn có hạ tầng, bà con trông chờ nhưng không có nhà đầu tư chẳng lẽ chúng ta để như thế".

Do đó, “theo luật chúng tôi phải chỉ định thầu theo quy định và việc này đã được Thanh tra Chính phủ, các cơ quan chức năng, nhất là Bộ Kế hoạch và Đầu tư giám sát một cách chặt chẽ. Chúng tôi nghĩ việc chỉ định thầu của chúng ta là phương án bắt buộc vì không có 2 nhà đầu tư trở lên buộc chúng ta thực hiện để triển khai dự án”.

Liên quan đến câu hỏi “việc đấu thấu có hình thức hay không?”, “tư lệnh” ngành GTVT khẳng định: Luật Đấu thầu của chúng ta rất chặt chẽ, thông báo mời thầu, đưa ra hồ sơ mời thầu, tổ chức đấu thầu quy định rất chặt chẽ, các cơ quan chức năng hiện nay cũng tăng cường kiểm tra, giám sát việc thực hiện Luật Đấu thầu. “Chúng tôi biết được tất cả các hoạt động này đều được kiểm tra, giám sát một cách chặt chẽ, khi phát hiện có hiện tượng thông thầu, có hiện tượng vi phạm Luật Đấu thầu thì chúng ta căn cứ vào Luật Đấu thầu để chúng ta xử lý”. – ông Thể nhấn mạnh.

Đối với chất vấn một số dự án kéo dài gây lãng phí, theo Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể, việc này thực tế có, khi đấu thầu thì các nhà thầu đều mong muốn nhận được nhiều công trình, dự án và tham gia nhiều dự án. Do đó, có một số nhà thầu trúng nhiều dự án nhưng ở rải rác các địa phương.

Ông thể cho rằng, “nguyên nhân dẫn đến hiện tượng này là do vấn đề phối hợp giữa các bộ, ngành, các địa phương chưa chặt chẽ. Nhà thầu trúng được một số dự án thì dẫn đến yếu kém vì năng lực tài chính không đáp ứng được cùng một thời điểm thực hiện được nhiều gói thầu, do đó một số công trình, dự án chậm dẫn đến lãng phí. Tuy nhiên, về góc độ bộ, chúng tôi họp giao ban hàng tháng, hàng quý, thậm chí những bức xúc hàng tuần để chúng tôi kiểm tra, giám sát tiến độ thực hiện của các nhà thầu với những dự án trúng thầu với hy vọng dự án sẽ hoàn thành đúng tiến độ, đảm bảo chất lượng, tránh lãng phí”.

Ông Thể cũng cho biết, thêm: Trong thời gian vừa qua Bộ GTVT đã đề nghị Bộ Xây dựng chỉ đạo Viện Kinh tế của Bộ Xây dựng tham gia thẩm tra dự toán cho Bộ GTVT bởi vì “chúng tôi biết những dự án BOT có nhiều dư luận và được sự quan tâm đặc biệt của người dân”.

Về giải pháp lâu dài, người đứng đầu Bộ GTVT khẳng định: “Chúng ta đã rút kinh nghiệm khi dự án được duyệt thì dự phòng rất lớn do đó dự án cao tốc Bắc-Nam phía Đông và những dự án hiện nay Bộ Giao thông triển khai thực hiện theo chỉ đạo của Quốc hội, Chính phủ. Sau khi dự án được duyệt, Bộ  Giao thông vận tải sẽ tiến hành lập hồ sơ thiết kế kỹ thuật dự toán, phê duyệt hồ sơ dự toán của hồ sơ thiết kế kỹ thuật gần sát với việc triển khai để làm sao dự toán của thiết kế kỹ thuật gần với thực tế, tránh tình trạng phê duyệt dự án, ký hợp đồng thì cao nhưng thực tế thu lại thấp. Việc này chúng tôi đã triển khai cho dự án cao tốc Bắc-Nam phía Đông và những dự án hiện nay”.