Vắc xin COVID-19 của Nga và chủ nghĩa đơn phương

Ngày 11/8, Nga trở thành quốc gia đầu tiên trên thế giới cấp phép cho vắc xin COVID-19. Loại vắc xin này có tên Sputkik V, theo tên vệ tinh đầu tiên trên thế giới “Sputnik 1” được Liên Xô phóng lên vũ trụ năm 1957!

Việc đặt tên cho một loại thuốc cùng tên với một thành tựu vĩ đại trong quá khứ của người Nga cũng là hàm ý “chính trị” đậm đặc. Putin đang muốn khơi dậy tinh thần dân tộc, chứng minh năng lực quốc gia trong bối cảnh uy tín, sức mạnh của Moscow sa sút nghiêm trọng trong thập kỷ gần đây.

Đến mức, giám đốc quỹ nước Nga thịnh vượng so sánh: “Đây thực sự là một khoảnh khắc Sputnik. Người Mỹ ngạc nhiên khi họ nghe thấy tiếng “beep” Sputnik. Điều đó cũng giống như vắc xin lần này. Nga sẽ có được vắc xin đầu tiên”.

Điều chế vắc xin phải tuân thủ nghiêm ngặt 4 bước: (1) thử nghiệm tiền lâm sàng trên động vật; (2) thử nghiệm quy mô vài chục người; (3) thử nghiệm vài trăm người; (4) thử nghiệm từ vài chục ngàn đến 100.000 người. Trong chuỗi này, dù vấn đề nhỏ nhất xảy ra ở khâu nào cũng xem là thất bại.

Như vậy, việc thử nghiệm vắc xin của Nga là chưa hoàn chỉnh vì chưa thực hiện giai đoạn 3 - giai đoạn được xem là quan trọng nhất trong quá trình thử nghiệm. Đồng thời, số người tham gia thử nghiệm ở giai đoạn 1 và 2 là quá nhỏ so với quy định y khoa quốc tế về thử nghiệm lâm sàng các loại vắc xin.

Có thể thấy, người Nga đang cố gắng bào chế “thần dược” chống COVID-19 bằng thái độ “so kè” với Mỹ. Điều này không có gì bàn cãi, bởi vì trong lịch sử, sở dĩ loài người đạt được những thành tựu vĩ đại hay thất bại thảm hại cũng nhờ động lực “cạnh tranh” thúc đẩy hoặc kéo lùi.

Nhưng việc thất bại khi phóng thử con tàu vũ trụ nó “đơn giản” hơn nhiều so với sự thất bại của một loại thuốc trị bệnh đang được hàng tỷ người khao khát. Loại vắc xin mà Nga bào chế mới hoàn tất thử nghiệm giai đoạn 2 trên cơ thể 36 người! Giai đoạn 3, mấu chốt cuối cùng trước khi cho lưu thông dự kiến thử nghiệm với 1.600 người, nhưng Moscow chưa bàn luận gì về điều này!

Hiện Trung Quốc, Mỹ, Việt Nam và rất nhiều nước châu Âu cũng hoàn tất thử nghiệm ở giai đoạn 2, nhưng chưa một bên nào mạnh dạn tuyên bố “thành công”. Vậy nên, vắcxin của Nga gây lo lắng cũng là dễ hiểu.

Putin cần có công cụ để chứng minh năng lực lãnh đạo nước Nga, bởi vì đây không phải là nhiệm kỳ đầu tiên của ông. Việc trị vì quá lâu ở ngôi vị cao nhất đòi hỏi các thành tựu về kinh tế, xã hội, khoa học,…để tăng tính thuyết phục với dân chúng.

Người Mỹ không chấp nhận hợp tác với Nga để nghiên cứu sâu hơn loại vắc xin này cũng là bước thụt lùi trong bối cảnh toàn cầu hóa, chung tay giải quyết các vấn đề mang tính chất “không của riêng ai”.

Bởi vì đó cũng là thái độ khinh khi của người Mỹ, Washington đang chạy đua để sản xuất vắc xin, qua đó trực diện phát đi thông điệp với thế giới, rằng: Mỹ mới đủ năng lực lãnh đạo thế giới chứ không phải Trung Quốc.

Phía Trung Quốc cũng đang điều hành tới 9 chương trình sản xuất vắc xin, để chứng minh điều ngược lại với Mỹ và thế giới, đồng thời đập tan những nghi ngờ về nguồn gốc virus corona.

Cuộc chạy đua này cho thấy thế giới đang mất đoàn kết trầm trọng, tất cả các cường quốc đã phủi bỏ “trách nhiệm toàn cầu”, chủ nghĩa “vắc xin dân tộc” đang ngự trị trong công cuộc đẩy lùi dịch bệnh COVID-19.

Cuộc chơi mang tên toàn cầu hóa đã và đang thất bại dưới bóng tối của lợi ích dân tộc hẹp hòi. Nhìn lại xem, dù có hàng trăm hiệp ước, hiệp định, cam kết, các tổ chức đang phương ngày càng mở rộng về không gian địa lý nhưng thế giới không thể giải quyết được các cuộc chiến tranh cục bộ xảy ra rải rác khắp nơi từ đất liền ra biển cả.

Các tổ chức đa phương cũng bó tay trước cam kết chống biến đổi khí hậu; bất lực trước trật tự thương mại bị đảo lộn - và lần này - WHO không thể kêu gọi các nền y học tân tiến cùng hợp lực bào chế vắc-xin chống dịch.

Dịch bệnh đã đặt ngành Y học lên đầu chiến tuyến trong màn đấu đá giữa các cường quốc. Bây giờ, không phải là tiền, vũ khí, sức mạnh “mềm” mà vắc xin mới là quyền lực làm thay đổi cục diện, phá vỡ trật tự, liên minh hiện có.

Thế nên, cho dù vắc xin Nga chứng minh được khả năng phòng trừ COVID-19 thì nó cũng sẽ lôi cuốn các cường quốc vào cuộc chiến chết chóc thảm khốc hơn!