Thông điệp chống Trung Quốc của Mỹ trong chuyến thăm Ấn Độ

Với việc Tổng thống Donald Trump đang trong cuộc chạy đua chặt chẽ cho nhiệm kỳ thứ hai chống lại cựu Phó Tổng thống Joe Biden, Pompeo và Esper đang tìm cách giải quyết những nghi ngờ của Ấn Độ về Trung Quốc để củng cố một mặt trận khu vực chống lại sự quyết đoán ngày càng tăng của Trung Quốc ở khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương.

Trong cuộc hội đàm hôm 27/10 với những người đồng cấp Ấn Độ, Pompeo và Esper đã ký một thỏa thuận mở rộng chia sẻ thông tin vệ tinh quân sự và nhấn mạnh sự hợp tác chiến lược giữa Washington và New Delhi nhằm chống lại Trung Quốc.

“Đây là cơ hội mới để hai nền dân chủ lớn như của chúng ta xích lại gần nhau hơn” - Pompeo nói khi bắt đầu cuộc gặp được gọi là “2 + 2”, lần thứ ba giữa Ấn Độ và Mỹ trong ba năm qua. 

“Chắc chắn còn nhiều việc phải làm. Chúng ta có rất nhiều điều để thảo luận ngày hôm nay: Sự hợp tác của chúng ta đối với đại dịch bắt nguồn từ Vũ Hán, để đối đầu với các mối đe dọa của Đảng Cộng sản Trung Quốc đối với an ninh và tự do nhằm thúc đẩy hòa bình và ổn định trong toàn khu vực” – ông Trump nói thêm.

Bộ trưởng Quốc phòng Mark Esper không đề cập cụ thể đến Trung Quốc trong bài phát biểu khai mạc nhưng ông cho biết, trọng tâm của hai nước bây giờ phải “là thể chế hóa và chính quy hóa hợp tác của chúng ta để đáp ứng những thách thức trong ngày và duy trì các nguyên tắc của một Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tự do và rộng mở trong tương lai”.

Chỉ vài giờ trước khi các cuộc họp bắt đầu, chính quyền Trump đã thông báo với Quốc hội về kế hoạch bán hệ thống tên lửa Harpoon trị giá 2,37 tỷ USD cho Đài Loan - thương vụ bán vũ khí lớn thứ hai trong vòng hai tuần cho hòn đảo mà Bắc Kinh coi là một tỉnh nổi loạn. Trung Quốc đã phản ứng với lần bán đầu tiên bằng cách công bố các lệnh trừng phạt đối với các nhà thầu quốc phòng Mỹ.

Ngay trước khi việc bán Harpoon được công bố, ông Pompeo đã gặp Bộ trưởng Ngoại giao Ấn Độ S. Jaishankar vào cuối ngày 26/10 để ca ngợi “mối quan hệ đối tác bền chặt giữa Hoa Kỳ và Ấn Độ” tuyên bố rằng nó là “rất quan trọng đối với an ninh và thịnh vượng của cả hai quốc gia, Ấn Độ - Thái Bình Dương” - Bộ Ngoại giao cho biết trong một tuyên bố.

Bất kể những cân nhắc về cuộc bầu cử trong nước của Hoa Kỳ, đây là thời điểm quan trọng trong mối quan hệ Mỹ-Ấn khi Trung Quốc có tầm ảnh hưởng lớn trên Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương.

Căng thẳng biên giới gia tăng giữa New Delhi và Bắc Kinh chỉ làm tăng thêm mối hiềm khích giữa Trung Quốc và Mỹ vốn được thúc đẩy bởi các tranh chấp về coronavirus, thương mại, công nghệ, Đài Loan, Tây Tạng, Hồng Kông, nhân quyền và tranh chấp giữa Trung Quốc và các nước láng giềng nhỏ hơn ở phía Nam.

Trong khi đó, Ấn Độ đang tìm cách thoát ra khỏi lớp vỏ các vấn đề nội bộ, bao gồm tình trạng bất ổn ở khu vực Kashmir bị chia cắt trên dãy Himalaya, khi nước này phải đối mặt với các mối đe dọa song sinh từ Trung Quốc và Pakistan.

Các cuộc họp hôm 27/10 diễn ra trong bối cảnh căng thẳng quân sự bùng phát giữa Ấn Độ và Trung Quốc tại một khu vực miền núi tranh chấp, nơi hàng chục nghìn binh sĩ đã tham gia vào cuộc chiến kể từ tháng 5/2020. 

Trump đã đề nghị giúp xoa dịu căng thẳng nhưng vẫn chưa nhận được bất kỳ dấu hiệu quan tâm nào từ hai bên. Ấn Độ và Trung Quốc đã chiến đấu trong một cuộc chiến kéo dài một tháng trong khu vực vào thời điểm cao điểm của Cuộc khủng hoảng tên lửa Cuba vào mùa thu năm 1962 và một số người lo ngại một cuộc đối đầu tương tự trước khi mùa đông này bắt đầu.

Pompeo không giấu giếm việc chính quyền Trump muốn thấy Ấn Độ giúp đỡ trong nỗ lực cô lập Trung Quốc của Mỹ. Kể từ khi Trump trở thành tổng thống, Mỹ và Ấn Độ đã dần dần tăng cường mối quan hệ quân sự của họ. 

Khi Trump thăm Ấn Độ vào tháng 2/2020, hai bên đã ký kết các thỏa thuận quốc phòng trị giá hơn 3 tỷ USD. Thương mại quốc phòng song phương đã tăng từ gần 0 vào năm 2008 lên 15 tỷ USD vào năm 2019.

Các cuộc đàm phán tại New Delhi hôm 27/10diễn ra sau cuộc gặp mà Pompeo đã có hồi đầu tháng này tại Tokyo với những người đồng cấp từ Ấn Độ, Nhật Bản và Australia, cùng tạo thành bốn quốc gia Ấn Độ - Thái Bình Dương được gọi là “Bộ tứ”. Quad được coi là đối trọng với Trung Quốc, người mà các nhà phê bình cho rằng đang tăng cường sức mạnh quân sự của mình trong toàn khu vực.

Pompeo cho biết ông sẽ quay trở lại Washington bằng đường đến Sri Lanka, Maldives và Indonesia, trong đó ông có kế hoạch thúc ép từng quốc gia đẩy lùi sự quyết đoán của Trung Quốc. Ông cũng dự kiến sẽ nêu ra các vấn đề nhân quyền tại mỗi điểm dừng.